Morgunblaðið - 19.12.2000, Qupperneq 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Knæpur og kraftaverk
FORSÍÐUNA prýðir
mynd af dökkklæddum
manni. Hann situr með
rauðvínsglas í hendi,
dreggjarnar einar eftir.
Eina birtan í myrku
umhverfi kemur að of-
an, úr háum glugga í
bakgrunni mynd-
arinnar. „Þetta er skot
dr kvikmynd Ermanno
Olmi segir Jóhannes
Helgi, þýðandi Sög-
unnar af heilaga
drykkjumanninum eftir
Austurríkismanninn Jo-
seph Roth, sem fyrr-
nefnd kvikmynd er
byggð á og hlaut gullpálmann f
Feneyjum 1988. Ljósglætunni frá
glugganum slær á tekið andlit
mannsins og glasið 1 hendi hans.
„Eg sá þessa kvikmynd fyrir
nokkrum árum og hreifst af hcnni.
Svo hagar tilviljunin því svo til að
bókin á frummálinu liggur í fyrra á
skrifborðinu hjá mér. Þá hafði eldri
sonur minn krækt einhversstaðar í
hana og lagt hana þarna frá sér að
lestri loknum. Eg las hana þá og af
því að hún skírskotaði sterkt til mín
ákvað ég að islenska hana.“
Roth var af gyðingaættum og
fæddist árið 1894 í austurrísk-
ungverska keisaradæminu. Hann
barðist sem liðsforingi í heimsstyij-
öldinni fyrri og mörg verka hans
fjalla um víðtækar afleiðingar
striðsins og þ.á m. upplausn keis-
aradæmisins. í bókum Roth gætir
víða söknuðar eftir stöðugleika,
mannúðlegu stjórnkerfi og um-
burðarlyndi í garð ólíkra kynþátta
sem í landinu bjuggu, en Radetzky-
marsch er frægasta verk höfundar.
Roth lést á 45. aldursári í París árið
1939. Þangað flúði hann 1938, þeg-
ar Hitler innlimaði Austurríki í
Þriðja ríkið. í París
framdi Roth óbeint
sjálfsmorð með því
að drekka sig í hel og
varð þjáningarfullur
dauðdagi hlutskipti
hans. Hann var því
ekki bænheyrður um
þann hæga og fagra
dauðdaga sem hann í
lok Die Legende vom
heiligen Trinker,
eins og bókin heitir á
frummálinu, biður
Guð að gefa öllum
drykkjumönnum.
Um vinnubrögð við
þýðingar segir Jó-
hannes: „Kenningin um fylgispekt
við frumtexta er góðra gjalda verð
sem slík, sér í lagi um fræðirit. En
sá sem þýðir skáldverk verður að
hafa sjónbetra augað á anda verks-
ins og gera sér grein fyrir hvaða
blæbrigði hinn erlendi höfundur
hefði valið ef hann hefði átt að móð-
urmáli það tungumál sem verið er
að þýða á. Drykkjumaðurinn er
Andreas, gíska orðið yfír mann. “
Andreas þessi er einn þeirra
ólánsmanna sem draga fram lífið
undir brúnum yfir Signu. Kvöld eitt
þegar silfurlit Ijóskerin á brúnum
yfír Signu skarta sínu fegursta og
boða komu hinnar glaðværu nætur
Parísar, mætir Andreas í rökkrinu
við árbakkann rosknum manni og
auðsjáanlega ríkum. Aðkomumað-
ur býður Andreas peninga til að
freista þess að koma honum á rétt-
an kjöl. Andreas þiggur féð með
þeirri kvöð að hann eigi við hent-
ugleika að endurgreiða féð presti í
kirkju einni sem geymir líkneski af
heilagri Theresu, en líkneskið er
talið geta gert kraftaverk á þjáðu
fólki.
„Ja, syndin er lævís og lipur og
örsnauðum manni skyndilega með
fullar hendur fjár bíður freisting í
hveiju spori,“ segir Jóhannes
Helgi. „Ekki bætir úr skák að á
Andreas hlaðast enn meiri ijár-
munir fyrir tilstilli röð „krafta-
verka“, getum við sagt. Andreas er
á leið upp þjóðfélagsstigann, í Ijós-
ið, hreinlætið og munaðinn og nýt-
ur í krafti fjárins ástar, vináttu og
ómældra drykkjarfanga. Efndirnar
á endurgreiðslunni í nafni heil-
agrar Theresu, sem átti að vekja
hjá honum sjálfsvirðingu og
ábyrgðartilfínningu, verður ein
forkostuleg hrakfallasaga sem í
felst kaldhæðið sjónarhorn á þjóð-
félagið og mannlegt eðli, í bland við
sálfræðilegt innsæi höfundar og
ósvikna hlýju í garð hinna bág-
stöddu í samfélaginu. En þótt sag-
an endi með dramatískum hætti í
kirkjunni, fer ekki milli mála, þeg-
ar allt kemur til alls, að Andreas er
heiðarlegur inn við beinið. Ég held
að þessi saga láti engan ósnort-
inn...
„Vín og konur urðu helstu fóta-
kefli Andreas og féfléttu hann?
„Þar ýttirðu á lipran takka. Fyr-
irgefðu mér útúrdúrinn. Þær konur
sem borið hafa fyrir augu mín á
langri ævi standast engan sam-
anburð við íslenska kvenþjóð,
hvorki í fasi, viðmóti né að greind.
Flæktist ég þó víða um lönd sem
ungur sjómaður og ferðalangur og
hef auk þess verið búsettur á annan
áratug í fjórum löndum. Ég hef
margoft þrætt París, London, Berl-
ín, Barcelona, Osló, Kaupmanna-
höfn, Edinborg, Istanbúl, Róm,
Luxembourg o.s.frv. Ég get talið á
fingrum mér þær konur sem þar
hafa orðið á vegi mínum og heillað
mig, að Barcelona undanskyldri.
Eitt skemmtilegt dæmi: Ég furðaði
mig á því þegar ég bjó í Luxem-
Jóhannes Helgi
bourg að sjá ekki eina einustu fal-
lega konu fyrir utan þær íslensku
sem bjuggu þar — uns dag einn að
þijár stórfallegar stúlkur koma
gangandi á móti mér í miðbænum.
Mikið var, sagði ég við sjálfan mig,
en þegar ég gekk fram hjá þeim
heyrði égá tal þeirra, þær töluðu
íslensku. I annan tima var ég að
aka niður Rue Royale og sá þá á
gangstéttinni framundan stúlku í
lúxembúrgiskum klæðnaði, hár
skutur, fallegur lima- og höf-
uðburður. Mikið var! Ég hægði á
bifreiðinni til að sjá andlitið. Það
var þá andlit Gilitruttar. Víking-
arnir hafa sem sé haft háþróaðan
smekk og á ég þá ekki aðeins við
ytra útlit.
Með sjálfsöryggi þess
manns sem veit af pen-
ingum í vasa sínum
pantaði Andreas einn
pernod og hann drakk hann með til-
burðum manns sem mikið hefur
drukkið um ævina. Hann drakk ann-
an og þann þriðja og vatnsþynnti
drykkinn minna með hveiju glasi.
Og þegar enn einn kom á borðið vissi
hann ekki hvort hann hefði drukkið
tvo, fjóra eða sex. Auk þess mundi
hann ekki lengur hvers vegna hann
var staddur á þessari krá og í þessu
hverfi. Hann vissi einungis að það
var einhver skylda, einhver heiðurs-
skylda sem hann átti að gegna og
greiddi reikninginn, reis á fætur, og
gekk furðu öruggum skrefum út um
dymar og þá blasti kapellan við hon-
um og þá áttaði hann sig strax á hvar
hann var staddur og til hvers. Hann
var að stíga fyrsta skrefið í áttina til
kapellunnar þegar hann heyrði nafn
sitt kallað. “Andreas! hrópaði rödd,
kvenrödd - sem kom úr löngu liðn-
um tíma. Hann staldraði við, sveigði
höfuðið í þá átt sem hljóðið kom úr
og bar strax kennsl á andlitið...
Úr Sögunni af Heilaga
drykkjumaiminum
Vetrarmynd
í Listasal
Man
NU stendur yfir í Listasal Man,
Skólavörðustíg 14, samsýning
þriggja myndlistarkvenna,
þeirra: Guðbjargar Lindar
Jónsdóttur, Guðrúnar Krist-
jánsdóttur og Kristínar Jóns-
dóttur frá Munkaþverá. Þær
nefna sýningu sína Vetrar-
mynd.
Sýningin stendur til 15. janú-
ar.
1 i -2000
Þriðjud. 19. des.
HAFNARHÚSiÐ KL. 17
Reykjavfk f öðru Ijósi
Frumsýning á sjónvarpskvikmynd
Hrafns Gunnlaugssonar. Borgin er
skoðuð í nýju Ijósi og spurningum og
skemmtilegum möguleikum, sem
snerta þróun Reykjavíkur, er velt
upp. Hvað réi því að Reykjavík lítur út
eins og hún birtist okkurnú við alda-
mótin? Hvernig liti hún út efrás sög-
unnarhefði verið önnur, efsetulið
Breta hefði ekki byggt flugvöll í
Vatnsmýrinni eða ef byggðir hefðu
verið skýjakljúfar í kringum Kvosina
eða brýr lagðar út í eyjarnar á sund-
unum og byggðin þróast þangað?
Myndin leitastjafnframt við að svara
þvíhvaða áhrifþað hefði haft ef
skipulagshugmyndum manna á borð
við Einar Bendiktsson, Jóhannes
Kjarval, Guðjón Samúelsson ogÞórð
Benediktsson hefði verið hrint í fram-
kvæmd. Myndin verður sýnd í Sjón-
varpinu 30. desember.
Liöur í Stjörnuhátíð menningarborg-
arinnar.
HAUST

jr
.pWr
Æ &S38S
f
M
SLYSAVARNAFELAGSINS LANDSBJARGAR
Dregið var 15. desember 2000 og komu vinningar á eftirtalin númer:
Nissan Almera frá Ingvari Helgasyni kr. 1.560.000
139448
Fartölvur frá Nýherja m/ 14" skjá kr. 200.000
5551 21211 48380 66035 72557 74251 111225 151058 169513 181353
16176 27148 53150 68976 73006 86842 127019 158550 176718 184172
19527 37724 58383 70099 73532 94852 140173 166417 181083 188195
Fartölvurfrá Nýherja m/12” skjá kr. 173.000
4878 13579 23387 32444 66792 83785 119861 141028 172687 181237
9377 15692 24359 33418 68410 103142 136349 148020 172900 181425
12356 20701 29371 40245 76382 105201 140111 151331 178213 182347
Ferb fyrir tvo til Dublin kr. 70.000
79 25729 40007
1228 26065 41369
2263 26262 41760
3033 26308 41967
6244 27327 43057
6305 28065 43566
6514 28069 43883
7718 28641 45494
7980 28740 45538
8549 29108 45991
8581 31682 46618
8653 32795 46919
9462 33941 47868
17644 34595 48206
18636 35057 49281
19332 35333 50082
20984 38052 50511
21546 39680 51189
23410 39767 51426
23443 39949 51872
53632 81088 96393
53792 81289 97046
54622 81422 99414
55172 83328 99851
55633 83453 101154
58891 86088 102114
61440 86241 102118
64517 87019 102588
64892 87370 102741
68233 88503 102871
71013 88607 103164
71230 89807 103796
72591 91516 105070
72718 92409 105217
73469 92703 105553
74520 92791 106524
75320 93467 108851
75873 93661 109880
77997 94184 116849
79677 95698 118635
119604 131008
119635 132298
120658 133550
121726 134026
122493 135661
122526 137007
122847 137620
123219 137629
123371 137903
123482 140498
123970 143402
124831 145285
125904 147194
127930 150086
127934 150324
128340 151131
129773 152378
130348 154001
130784 154023
130917 154805
155597 173372
155916 174532
157690 176790
158464 180426
158593 180855
159146 181634
160135 183040
160315 185279
161863 185345
162342 185518
162729 185763
162802 185999
164254 186657
164764 186753
165140 187229
166403 187800
169000 188616
171056 188969
172672 189351
173071 189583
Páskaferb ab eigin vali kr. 150 kr 150.000
7531 34187 49049 60870 74591 90819 145678 166733 188530
28921 36738 57586 62799 76555 128214 162304 168412
31410 39953 58372 62806 86522 141672 166342 179745
Ferb fýrir tvo til Kanarí kr. 165.000
6807 19807 30345 53243 82694 112973 117364 126908 150753 164989
9283 20378 47191 57783 89771 113503 125939 137089 164572 186161
Viku skibaferb fyrir tvo til Ítalíu kr. 190.000
43720 47815 64618 90116 106750115772 136360 146166170689 189724
Slysavarnafélagið Landsbjörg þakkar öllum þeim
sem veittu félaginu stuðning.
Upplýsingasíminn er 552 0535
t+)
SLYSAVARNAFÉLflGIÐ
LANDSBJÖRG
Heilstæður hljómur o g
fallegar tónhendingar
TÖIVLIST
Hallgrímskirkja
AÐVENTUTÓNLEIKAR
Karlakór Reykjavíkur söng jólalög
frá ýmsum löndum undir stjóm
Friðriks S. Kristinssonar. Einleik-
arar vom Ásgeir H. Steingrímsson
og Eiríkur Orn Pálsson á trompett.
Einsöngvari var Hulda Björk Garð-
arsdóttir og orgelleikari Hörður
Áskelsson. Laugardagurinn 16.
desember, 2000.
MARGVÍSLEG tónlist er til,
sem tengist jólahátíðinni, alvarleg
kirkjuleg tónverk, sálmar, einföld
sönglög, meira og minna ætluð til
samsöngs og svo barnalög, sem oft
eru nefnd einu nafni jólasöngvar.
Allt eru þetta fallegar tónsmíðar,
svo sem vera ber, vegna tilefnisins
en mjög mis kröfuhörð um getu
flytjenda.
Efnisskráin hjá Karlakór
Reykjavíkur var mjög smekklega
uppsett og hófst á Alta trinita
beata, ítölsku lagi frá 14. öld, sem
var sungið sem inngöngulag og
mjög fallega. Eitt af meistaraverk-
um eftir J.S. Bach, á sviði orgel-
forspila, er Slá þú hjartans hörpu-
strengi, þar sem samspil orgels
og/eða hljómsveitar, er sérstakt
tónverk og myndar kontrapunkt-
ískt mótvægi við sálminn. Um er
að ræða sérstakt form, sem Bach
útfærði oft á meistaralegan máta
og af svo mikill snilld, að enginn
hefur eftir leikið með jafn áhrifa-
miklum hætti. Þetta listaverk, sem
oft er flutt og misvel, var að þessu
sinni mjög fallega flutt, bæði af
kór, undir stjórn Friðriks S. Krist-
inssonar og orgelleikara, sem var
Hörður Askelsson. Næsta lag var,
Dagur er nærri, eftir Handel, við
texta eftir Kristján Val Ingólfsson
og var þetta fallega tónverk mjög
vel sungið. Þitt lof, ó, Drottinn, eft-
ir Beethoven, er samið sem ein-
söngslag og er píanóundirleikurinn
af hálfu Beethovens mjög hljóm-
rænn og „söngst“ þessi umritun,
eftir ónefndan, sérlega vel og var
lagið mjög áhrifamikið í frábærri
og tignarlegri túlkun kórsins. Tvö
meistarverk fylgdu á eftir, Locus
iste, eftir Bruckner, og Heilig, heil-
ig, eftir Schubert, og í báðum lög-
unum en þó sérstaklega í lagi
Schuberts söng kórinn afbui-ða vel
og var sá flutningur hápunkturinn
á sérlega stemmningsríkum og há-
tíðlegum tónleikum.
Næstu viðfangsefni voru falleg
jólalög, Nú ljóma aftur ljósin skær,
eftir Köhler og Jól, jól, skínandi
skær, eftir Nordquist. í lagi Köhl-
ers söng Karl Jóhann Jónsson ein-
söng og gerði það nokkuð vel. Tón-
skáld af gamla skólanum og
sænskur, Otto Emanuel Olsson
1897-1964 (með tveimur essum,
samkvæmt Bonniers Musiklex-
ikon), hefur á síðari árum verið
mikið fluttur og kemur þá í ljós, að
hann var býsna gott tónskáld.
Eftir Olsson söng kórinn Lyftið
sálum hátt til hæða, við texta
Reynis Guðsteinssonar, og komu
þar að verki trompettleikaranir Ás-
geir H. Steingrímsson og Eiríkur
Orn Pálsson, ásamt orgelleikaran-
um Herði Áskelssyni, þetta lag var
mjög vel flutt og þeir Ásgeir og Ei-
ríkur, ásamt Herði, fluttu síðan hið
fræga Te Deum, eftir franska tón-
skáldið Mark Antoine Carpentier
(1634-1704), af miklum glæsibrag.
Ung söngkona, Hulda Björk
Garðarsdóttir söng Ave Maríuna,
eftir Sigvalda Kaldalóns, og Ó,
helga nótt, eftir A. Adam, og gerði
það mjög vel og var lag Sigvalda
sérstaklega fallega mótað. Eitt
tónverk kom á óvart og það var
Kyrie, eftir einhvern Konstantin
Túrnpu (1865-1927), fallegt
konstrapunktískt tónverk, er var
frábærlega vel flutt og með sömu
stemmningu og heyra mátti á fyrri
hluta efnisskrár kórsins.
Let the bright Seraphim, eftir
Handel, er eitt af stærri einsöngs-
atriðum óratoríunnar Samson og
var arían á margan hátt vel sungin
af Huldu Björk. Eitt af stemmn-
ingsríkustu lögum tónleikanna var
hollenska þakkarbænin, Vér biðj-
um þig, Drottinn, við texta eftir
Óskar Ingimarsson og lauk tónleik-
unum í raun með ágætri útsetn-
ingu eftir Hans Lundgren á sálm-
inum Fögur er foldin, en lokaverk
tónleikanna var samsöngur kórs og
kirkjugesta á sálmi eftir Johann
Crúger, Nú gjaldi Guði þökk.
Það sem var athyglisvert varð-
andi tónleika Karlakórs Reykjavík-
ur í Hallgrímskirkju sl. laugardag
var sérlega heilstæður hljómur og
áhrifamiklar styrkleikabreytingar,
frá hinu veikasta að voldugum
samhljómi, sem var sérlega áhrifa-
mikill í lagi Beethovens, ásamt fal-
lega mótuðum tónhendingum, sem
einnig gat að heyra í lögunum eftir
Bruckner og Schubert. Þeir sem og
áttu stóran þátt í að gera þessa
tónleika áhrifaríka með frábærum
flutningi voru auk kórs og stjórn-
anda hans, Friðriks S. Kristins-
sonar, trompettleikararnir Ásgeir
H. Steingrímsson og Eiríkur Órn
Pálsson, aðaleinsöngvari tónleik-
anna, Hulda Björk Garðarsdóttir
og orgelleikarinn Hörður Áskels-
son, sem lék listavel.
Jón Ásgeirsson