Morgunblaðið - 19.12.2000, Síða 66

68* ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
, Gott er að eiga Guðna að
ÞVÍ er stundum
haldið fram að stjórn-
málamenn efni sjaldan
heit sín. Þessu er ég
ekki sammála, því að
mýmörg dæmi eru um
að einarðir pólitíkusar
hafi fórnað miklu til
þess að geta staðið við
loforðin.
Ég trúi að Guðni
Ágústsson landbúnað-
arráðherra sé maður
þés^arar gerðar og að
þúsundir íslenskra
stangaveiðimanna geti
talið hann hollvin sinn.
í viðtali við Sportveiði-
blaðið sagði hann
nefnilega orðrétt:
„Ég vil ekki og mun ekki taka
neina áhættu sem getur orðið til
þess að við eyðileggjum eitt af sér-
kennum Islands sem eru þessar
yndislegu veiðiár okkar með sér-
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Oxygen face
stakan stofn í hverri á.
Ég ætla ekki að
standa að því að rugla
náttúruna."
Þetta er vel mælt og
ég veit að veiðimönn-
um hlýnaði um hjarta-
rætur, en samkvæmt
síðustu talningu eru
þeir um 55.000 hér á
landi. Meginþorri
þessa stóra hóps hefur
haft af því gríðarlegar
áhyggjur að rugla eigi
íslenska náttúru svo
um munar með því að
hefja umfangsmikið
sjókvíaeldi á norskum
laxi við Islandsstrend-
ur. Eftir yfirlýsingu Guðna er þeim
hins vegar rórra og ekki síður
bændum og búaliði á tæplega 1.900
lögbýlum hringinn í kringum landið
sem hafa tekjur af laxveiðihlunn-
indum.
Reynsla annarra þjóða sýnir óvé-
fengjanlega að umfangsmikið
sjókvíaeldi með tilheyrandi meng-
un, sjúkdómahættu og erfðablönd-
un hefur gengið mjög nærri villtum
laxastofnum. Súrt regn, mengun
frá óskyldri starfsemi, stíflur og
virkjanir bæta svo ekki úr skák.
I Mbl. 12. ágúst í fyrra sagði frá
því að laxalús væri að drepa villta
laxinn í Vestur-Noregi. Þar sagði
að vísindamenn hefðu ekki fullnað-
arsannanir fyrir því að lúsafarald-
urinn mætti rekja til eldisstöðva, en
hins vegar væri plágan verst þar
sem eldið væri mest. Líkurnar eru
svo sterkar að það er hafið yfir all-
an skynsamlegan vafa að Norð-
menn hafi ruglað náttúruna með
fiskeldi sínu.
Nýlega var frá því greint að yf-
irvöld í Kanada hefðu neyðst til að
láta tugi milljóna dala renna til
nýrra verndar- og viðhaldsaðgerða
vegna fiskeldis. Astandið er þannig
hjá mestu fískeldisþjóðunum að
verja þarf ómældu fjármagni til að
bæta fyrir fiskeldisævintýrin - og
það af opinberum sjóðum! Vítin eru
til að varast þau.
Morgunblaðið kunni frá því að
segja 12. desember sl. að forráða-
menn Islandslax hf. íhuguðu að
nota kví háhyrningsins Keikós til
laxeldis í Klettsvík. Trúlega er ekki
til sterkari kví í víðri veröld, enda
hönnuð af Geimferðastofnun
Bandaríkjanna. Samt gaf hún sig í
íslensku roki og máttu menn þakka
Kvíaeldi
Eigum við íslendingar
að taka áhættuna,
spyr Ragnar Hólm
Ragnarsson, og
stofna íslenska laxa-
stofninum í voða?
fyrir að hvalurinn slapp ekki. Gefur
þó augaleið að norskur lax hefði
notað tækifærið til að strjúka.
Forráðamenn íslandslax hf. hafi
þökk fyrir að vekja athygli á þessu.
Keppinautarnir verða þá með eitt-
hvað lélegra dót sem rifnar upp og
slitnar annað slagið þegar vindur
blæs sem er ekki fátítt hér við land.
Hægt væri að tína til fjölmörg
dæmi um vitleysuna og vitna til
varnaðarorða virtra vísindamanna.
En ég spyr: Þarf frekari vitnanna
við? Eigum við íslendingar að taka
áhættuna og stofna íslenska laxa-
stofninum í voða? Við hljótum að
svara því neitandi og benda á að
réttara og skynsamlegra sé að láta
Ragnar Hólm
Ragnarsson
náttúruna njóta vafans. Atlants-
hafslaxinn er nú þegar í útrýming-
arhættu!
Stjórn Landssambands stanga-
veiðifélaga er alfarið á móti sjókvía-
eldi á norskum laxi við Islands-
strendur. Við, sem í stjórninni
sitjum, teljum það vera óðs manns
æði að hefja sjókvíaeldi hér við land
á meðan ekki er sannað að það sé
með öllu skaðlaust fyi’ir íslenska
náttúru.
Landssamband stangaveiðifélaga
gætir hagsmuna íslenskra veiði-
manna og mun aldrei taka þátt í
neinu starfi sem grundvallast á
málamiðlunum og hálfkáki sem
miðast að því öðru fremur að lág-
marka skaða sem sjókvíaeldi á
norskum laxi við Islandsstrendur
myndi valda. Það er einfaldlega
krafa sambandsins að þetta eldi fari
aldrei af stað og strax verði lokað
fyrir tilraunaeldið svokallaða undir
Vogastapa á Vatnsleysuströnd. Við
erum sammála landbúnaðarráð-
herra. Við ætlum ekki að standa að
því að rugla náttúruna.
Mikið er gott að eiga mann eins
og Guðna Ágústsson að þegar
skammsýnin, gróðavonin og eigin-
hagsmunasemin sækir að lífríkinu.
Mér er að minnsta kosti rórra.
Höfundur er formaður
Landssambands stangaveiðifélaga.
Jólagjafir á mbl.is
Á mbl.is er að finna kynningu og umfjöllun
um nær allar plötur og bækur sem
hafa verið út síðustu misseri.
Þar eru einnig u
og tóndæmi
4*
BÆKUR & TÓNLIST A
mbl.is
Ástleitni norska
laxins sönnuð
Fiskeldismenn halda
því fram í umræðunni
um sjókvíaeldi á norsk-
um laxi hér við strend-
ur að engin hætta sé á
að hann og íslenskur
lax erfðablandist. Þetta
er annað hvort mis-
skilningur eða lygi. Það
vita þeir sem sátu ráð-
stefnu Veiðimálastofn-
unar nýverið, þar sem
útlendir sérfræðingar,
sem byggðu á vísinda-
legum rannsóknum og
gagnmerkum tilraun-
um, hröktu þessa full-
yrðingu út í hafsauga.
Sömu fiskeldismenn og orðið hafa
uppvísir að framangreindri staðleysu
hafa ekki treyst sér til að svara þess-
um sérfræðingum með rökum, bara
með upphrópunum um að þeir séu
sérstaklega pantaðir andstæðingar
fiskeldis. Það má vera að eldismenn
ástundi slík vinnubrögð sjálfir í áróð-
ursherferð sinni en málflutningur
sérfræðinganna var afar sannfær-
Laxeldi
Lýst er eftir málefna-
legri umræðu um þessi
mál, segir Hilmar Hans-
son, þar sem fiskeld-
ismenn vilja kannast við
ábyrgð sína.
andi, byggður á traustum grunni og
laus við öfgar. Niðurstöður þeirra
benda eindregið til að íslenska laxa-
stofninum stafi stórhætta af áform-
um um sjókvíaeldi á laxi af norskum
uppiuna, að það verði ekki ráðist í
slíkt eldi án fórna.
Norskur lax mun sleppa úr kvíun-
um, um það eru allir sammála, og
engum þarf lengur að blandast hug-
ur um að strokufiskurinn muni rugla
saman reitum við íslenska laxinn og
útvatna eiginleika sem hann hefur
þróað með sér frá örófatíð; eiginleika
sem hafa gert honum kleift að búa og
fjölga sér við íslenskar aðstæður eins
og þær hafa orðið verstar á hverjum
tíma. Sýndu sérfræðingarnir fram á
að þess konar sérhæfð arfgerðarupp-
bygging getur hrunið eins og spila-
borg á tiltölulega skömmum tíma
eigi sér stað erfða-
blöndun rið annarlegan
stofn.
Þeir fiskeldismenn,
sem mest hafa haft sig í
frammi, gera hins veg-
ar lítið úr hættunni á
því að eldisfiskur sleppi
úr kvíunum. Þar eru
þeir enn að slá ryki í
augu fólks, allt í nafni
fjárhagslegs árinnings.
Lágar prósentutölur,
sem þeir nefna, segja
ekki allan sannleikann
um lax sem sleppur því
að þótt þessar lágu töl-
ur yrðu teknar trúan-
legar væri slíkur fjöldi norskra
strokufiska á bak rið þær, að skipu-
lagðar sleppingar á íslenskum laxi
hér á landi bliknuðu í samanburði.
í þessu sambandi er afar hæpið að
bera íslenskar aðstæður saman rið
norskar þar sem sjókriaeldi hefur
þegar rutt sér til rúms og unnið
óbætanlegt tjón. Eins og málum er
komið verða umhverfisáhrif laxeldis í
Noregi ekki líkt því eins alvarleg og á
Islandi auk þess sem þar er verið að
tala um innlendan stofn! Þar á ofan
verður að hafa hugfast að hagsmunir
norska þjóðarbúsins af laxeldinu eru
margfalt meiri en þess íslenska. Þess
vegna eiga allt önnur sjónarmið rið
þegar á að ákveða hvort hefja skuli
sjókvíaeldi hér rið land.
Akvörðun Guðna Ágústssonar
landbúnaðarráðherra um starfsleyfi
sjókvíaeldinu til handa er þri miklu
stærri og afdrifaríkari en þegar hann
leyfði innflutning á fósturrisum úr
norskum kúm. (Dreifingu þeirra á
þurru landi er a.m.k. hægt að stýra.)
Ráðherra verður að vega og meta
fjárhagslegan ábata nokkurra
manna af laxeldinu á móti þeim
miklu og margrislegu hagsmunum
sem hér hefur verið lýst. Má þá líka
nefna hættuna á mengun og sjúk-
dómum. Ráðherra getur ekki heim-
ilað sjókriaeldið öðrurisi en að færa
um leið fórnir í íslenskri náttúru.
Lýst er eftir málefnalegri umræðu
um þessi mál þar sem fiskeldismenn
vilja kannast við ábyrgð sína. Rangar
staðhæfingar þeirra í veigamiklum
atriðum hafa hins vegar vakið svo
mikla tortryggni í garð eldisins að
vafasamt er að á þeim verði tekið
mark úr þessu.
Höfundur er varaformaður Lands-
sambands stangveiðifélaga.
Hilmar Hansson