Skírnir

Árgangur

Skírnir - 01.08.1905, Blaðsíða 54

Skírnir - 01.08.1905, Blaðsíða 54
246 Tvístjörnur. sem á aniian hátt væru alveg óviðráðanlegar. Eldri athugunaraö- ferðir höföu aS vísu ráS til aS ákvarSa hreyfingar himiutungla um himininn; en ef aS hnötturinn hreyfðist einmitt annaShvort beint á jörðina eða beint frá henni, þá gátu hinar eldri stjörnufræðislegu aSferSir ekki látiS í té hina minstn aSstoS til að uppgötva hreyf- ing stjörnunnar. AS vísu mundi birta stjörnunnar, eins og hún keraur oss fyrir sjóuir, ágjörast, ef hún nálgaöist stjörnuskoSarann, og aftur mundi hún dofna, ef hnötturinn fjarlægöist stjörnuskoSar- ann. Eins og hreyfingaruar og fjarlægSirnar, sem vór rekum oss á á himninum, eru í raun og veru, væri alveg óhugsandi aS uppgötva hreyfing stjörnu af breytingum á birtn hennar. Ekki einu sinni á mörgum öldum mundi kveSa svo mikiS aS þessum breytingum, aö þær j-rS.i mældar, þó aldrei nema vér hefSum nauSsynlega mælikvarSa. Þegar stjörnnfræSingarnir komust yfir aSferS, sem varð höfð til þess aS. uppgötva hreyfingu hnatta eftir stefnulínu sjóuarinnar, og þegar ennfremur þessi aðferð lagöi á ráS til þess að finna með nokkurn veginn nákvæmni hraðann, sem hnötturinn hreyfðist meS, þá lá það óSara í augum tippi, að þessar nyju framfarir ruddu breiða braut fyrir stjörnufræSislegutn ranusóknum; enda hefir Sir William Higgins fullyrt, aS mesta gagnið, sem litsjánni er ætl- að aS gjöra stjörnufræSinni, muni aS lokum reynast að vera fólgið í uppgötvuninni á hreyfing hnatta eftir stefnulínu sjónarinuar. Eg má ekki hér hleypa mér út í nánari útskyring á aðferSiuni; hún er of flókin til þess. Eg læt méi nægja nú sem stendur að segja það, að rannsúku á Ijósgeislunum, sem koma frá einhverjum hnetti, er oft nægileg til þess aS fræða oss um, hvort hnötturinn er að nálgast oss eða fjarlægast, og meS hve margra mílna hraða á sekúndunni hnötturinn rennur skeið sitt. Fyrsta kraftaverkið, sem gjört var með því aS beita þessari nýju uppgötvun í stjörnufræðinni við tvísólirnar, var útsk/ring prófessors Vogels á hreyfingum hinnar nafnfrægu, breytilegu, stjörnu Algol*). Menn höfðu lengi vitaS það, að skin þessarar stjörnu breyttist eftir tímabilum í markverðri umskiftaröð. I eðli sínu kemur Algol fyrir sjónir sem björt 2. stærSar stjarna, en svo byrjar birta hennar að dofna, svo að eftir þjár eSa fjórar klukku stundir er hún ekki bjartari en 4. stærðar stjarna; en svo fer hún smátt og smátt aftur aS glaðna, svo að eftir að liðnar eru aSrar *) Algol er í stjörnumerkinu Perseus. Sjá Jónas Hallgríms- son 1. c. 144. bls.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96

x

Skírnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.