Skírnir - 01.08.1905, Qupperneq 55

Tvístjörnur.
247
3 eða 4 klukkustundir, er þessi leyndardómsfulla, breytilega stjarna
aftur búin að ná sínurn eðlilega ljóma sem 2. stærðar stjarna.
Engin frekari breyting verður í tvo daga, en þá byrjar skinið að
dofna, og brevtingarnar, sem búið er að lysa, verða aftur. Það
hefur verið nákvæmlega athugað, og full vissa fengin fyrir því,
hve langan tíma upp á hár Algol þarf til þess að hlaupa á enda
öll þessi breytingastig, sem hún er undirorpin. Hann er tveir
dagar, tuttugu klukkustundir, fjörutíu og átta mínútur og fimtíu
og fimm sekúndur.
Það höfðu verið gjörðar ýmsar tilraunir til að gjöra sér grein
fyrir þessum dularfullu ljósbreytingum á stjörnunni; en þær voru
samt ekki annað en meir eða minna sennilegar getgátur þangað til
árið 1888, að Vogel kom til sögunnar og leitaðist við að ráða gát-
una með litsjá sinni. Hann var ekki lengi að komast að raun um,
að Aigol ýmist nálgaðist jörðina með 54/5 jarðmálsmílna hraða á
sekúndunni, ýmist fjarlægðist hana með sama hraða. Af þessum
hreyfingum mátti ráða, að þessi bjartá stjarna, sem vér sjáum,
hlaut að vera á ferð í kringum aðra stjörnu, sem vér ekki sjáum.
Þegar einu sinni var búið að koma sér niður á þessu, þá létti
af myrkrinu, sem hingað til hafði grúft yfir hreyfingum Algols.
Þegar hún er að renna braut síua kritigum sinn ósýnilega félags-
bróður, þá fer hún í hverri umferð að nokkru leyti bak við dimrna
hnöttinn. Þetta stelur úr birtu hennar, og á þennan hátt hafa
rnenn getað gjört sér grein fyrir hinum tímabundnu ijósbreyting-
■um á Algol, sem höfðu vaidið öllum eldri stjörnufræðingum svo
mikilla heálabrota.
Vér sjáunt þannig, að Aigol er annar hnötturinn í tvísól, eu
hinu hnötturinn er ein af þessnm dimmu stjörnum, sem stjörnu-
fræðingarnir eru að byrja að reka sig á, þó að ljós þeirra stjarna
hafi aldrei sést, og þó að menn aðeins geti ráðið tiiveru þeirra á
óbeinlínis hátt af öðrum uppgötvunum. Hin sama fagra rannsókn-
araðferð hefur verið notuð til þess að leiða í ijós, að þó að sumar
stjörnur alls ekki breyti birtu sinni og gefi auganu enga bendingu
um ósýnilegan stallbróður, jafnvel þegar hinir snjöllustu stjörnu-
skoðarar vannsaka þær með öflugustu stjörnukíkirum, hijóta þær
samt sem áður að vera tvísólir. Skemtunin af þessari uppgötvun
hefir aukist talsvart við þá tilhugsun, að þar sem þær tvísóhr,
setn vér þekkjum af því að rannsaka þær blátt áfram í stjörnu-
kíki, hafa umferðatíma, sem ná yfir mörg ár og venjulega marga
tngi ára, þá renua þær tvísólir, sem Htsjáin leiðir í ljós, braut