Skírnir - 01.08.1905, Side 69

Verndun fornmenja og gamalla kirkjugripa.
261
(kungl. föroi’dningen) er frá 17. III. 1828, en sú fyrirskip-
un var upphafin með annari nýrri 29. XI. 1867. Hún er
í 12 greinum og er bæði um fastar (§§ 1—7) og lausar
(§ 8) fornmenjar, sömul. um gamlar kirkjur, legsteina og
gripi í kirkjum m. m. (§§ 9—12). Við þessa fyrirskipun
bætast og í sambandi við hana eru nokkrar aðrar, svo
sem auglýsing (kungl. kungörelse) 21. III. 1886, ákvarð-
anir 17. X. 1890 (kungl. Maj:ts förnyade nádiga stadgar
för vitterhets- historie oeh antikvitetsakademien, § 1, og
kungl. Maj:ts nádiga instruktion för rÍKsantikvarien m. m.,
§§ 3—7); sbr. einnig fyrirskipun 16. II. 1864 (kungl. för-
ordningen om strafflagens införande m. m., § 16, 3), o. rt. —
I fyrirskipun þessari (frá 29. XI. 1867) eru lagðar við
sektir (5—500 krónur) og fullar endurbætur á föstum forn-
menjum, en lausar fornmenjar skal bæta tvöföldu verði,
ef þeim er eytt eða fargað á óleyfllegan hátt.
Hvort ættu nú Islendingar heldur að fara að dæmi
Dana eða Svía í þessu málefni?
Það er tvent athugavert við lög um þetta, 1) að hægt
ei' að fara kringum þau og 2) að þau eru ekki einhlít né
nægileg til þess að hindra eyðileggingu fornmenjanna.
Einkum myndi þetta eiga. sér stað að því er viðviki föst-
um fornmenjurn úti um hagana og í túnum á Islandi, þar
sem til eru afarmargar gamlar tóttir, er alþýðu myndi
erfltt að vita með vissu um hvort þær væru merkar forn-
rnenjar eða ekki. Þess vegna mun affarasælast að fara
líkt að og Danir í þessu: friða með löglegum, þing-
lýstunr samningum allar fastar forrrmenjar, svo
senr þingbúðir og þingstaði frá fornöld, og enda frá síðari
tímunr, ef á þeinr finnast nokkrar rústir eða aðrar nrinjar
unr þinghald, rústir af hofurrr, hörgurn og hvers konar
blóthúsunr frá heiðrri, kirkjunr og kirkjugörðum, kapellunr
og bænahúsum frá kristni, gamlar rústir af bæjunr og
seljum, vígi og forn garðlög, gatnlar búðarústir (kaup-
rnanna), hauga, dysjar, grafir, legsteina og alla steina með
gömlum áritunum, hella með rnanrraverkunr og annað er
telja rná til fornra mannvirkja.