Skírnir - 01.12.1907, Side 73

361
Upptök jnannkynsins-
það er svo langt síðan sá sögulegi viðburður gerðist, að
árin skifta óefað hundruðum miljóna.
A þessum eilífðartima tók jörðin mörgum og miklum
breytingum. Steinskurnið hrukkaði og brast, og iðraliit-
inn leitaði sér útrásar í ógurlegum gosum og eldfióðum.
Fold sökk í mar og lönd lvftust úr sæ. Fjallgarðar risu
upp og jöfnuðust við jörðu, hvað eftir annað. En í öllum
þessum umbrotum gjörðist þó aldrei aleyðing lifsins á
jörðunni; altaf komst eitthvað af. Og miklar breytíngar
urðu á hinum lifandi verum; þær skiftust í tvær aðal-
kynkvíslir, jurtir og dýr; og innan þessara ríkja æxlaðist
umbreyttist og greindist í þúsundir þúsunda af liðum.
I ótaldar miljónir ára var engin sú vera til er gerði
sér neina grein fyrir því sem fram fór. Frumfýsnirnar
voru alveg einvaldar, frekjan til fjörsins og til framhalds
í nýjum kynslóðum. Og margt undarlegt óx upp úr
skauti lífsins. I fyrstu hafði lífið alizt við hina líflausu
náttúru, en þar varð breyting á er dýrin fóru að nærast
á jurtum, og þó enn þá meiri er dýr fóru að éta dýr.
Furðu geigvænleg og grimmileg rándýr risu upp, og
minna sum á sporðdreka og flugdreka þjóðsagnanna. En
svo tröilaukin sem þessi dýr voru að vexti og afli, þá
leið þó alt það kyn undir lok er stundir liðu fram, og
einmitt stærðin var það líklega ekki sízt, sem þeim varð
að fjörtjóni1).
II.
Enn liðu langar aldir eftir að drekarnir miklu voru
úr sögunni. Voru þeir skriðdýrakynjaðir, þó að ýmsir
þeirra væru raunar fleygir sem ernir. Þá taka að magnast
spendýrin og er af þeim mikil saga, sem hér verður ó-
sögð að mestu. Svo var það eitt sinn, er alllangt var
liðið á uppgangsöld spcndýra, að úr Hliðskjálf hefði mátt
sjá undarlega skepnu á kreiki. Oburðugri var hún að’
ýmsu heldur en flest önnur spendýr, þar sem hún staul-
*) Sjá ritgerðina Hreyfing og vöxtur í Tímariti Bókm.fél. 1901..