Skírnir - 01.12.1907, Side 74

Upptök mannkynsins.
362
aðist áfram og studdist við lurk eða spýtu einhverja.
Eitthvað var augnaráð þessarar skepnu öðruvísi en ann-
ara (lýra, ýmist óttafvllra eða ósvífnara.
Enginn gat sagt, að þarna var hafinn undarlegasti og
afbrigðilegasti þátturinn i lífssögu jarðarinnar; og ekki
þessi skepna sjálf fremur en aðrar. Enginn grunur um
framtíðina bjó í brjósti hennar þar sem hún átti fult í
fangi með að hafa, ofan af fyrir sér, og undan óvinum
sínum; en í henni bjó þó hin undarlegasta framtíð.
IV.
Kenningar þær sem nú var drepið á, hafa stutta
■stund uppi verið. Lengst af voru hugmyndir mannanna
urn þessi efni helzt í áttina að þvi að vera barnalegar.
Það er eðli barnsins, að hugsa skamt afturog skamt fram
og í hugarheimi þess verða ekki miklar brevtingar. Barn-
inu er t. a. m. ótamt að hugsa sér að foreldrar þess hafi
nokkurn tíma verið börn; það liefir aldrei séð þá öðru-
vísi en fullorðna, hefir aldrei séð börn fullorðnast.
Dálítið svipað er mannkynið í heild sinni statt gagn-
vart náttúrunni. Eldri kynslóðir gleymast svo sem aldrei
hefðu þær til verið, en hver kynslóð á sér svo skamman
aldur, að í manna minnum hafa ekki orðið mjög stórvægi-
legar breytingar á landslagi: (Söm er hún Esja, satnur
Keilir, eins eru fjöll og á Ingólfs dögum, segir B. Th.);
heldur ekki á dýra eða jurtategundum. Aldrei hafa menn
séð dúfu koma úr hrafnseggi eða eik upp af grast'ræi; al-
drei hefir hestur fæðst af tík eða jafnvel af ösnu. Regl-
an, hvað getur sér líkt virðist algild, að minnsta kosti um
þær lifandi verur sem almenningi eru kunnar.
Trúin á óbreytileik tegundanna er mjög skiljanleg og
það þurfti eigi aðeins langa æfing hyggjuvitsins um marg-
ar kynslóðir, heldur einnig alveg óvanalega. öfluga og
sjálfstæða vitsmuni til þess að renna grun í að regla þessi
gildir ekki um allan aldur, forfeður hesta hafa ekki frá
.upphafi verið hestar, hundanna ekki hundar o. s. frv.