Skírnir - 01.12.1907, Qupperneq 76

Upptök mannkynsins.
36L
hugðu tegundir dýra og jurta hafa verið óumbreytanlegar,.
eða því sem næst, frá því þær voru skapaðar í upphafi.
En árið 1809 birtist bók ein er nefnist heimspeki dýrafræð-
innar eftir mann þann er Lamarck hét (áherzlan á marck).
Er bókin eitt hið ágætasta rit sem komið hefir út í náttúruvís-
indum. Lamarkhélt því fram, að tegundirnar væru ekki
frumskapaðar, heldur hefðu á löngum tírna jafnan komið
fram nýjar dýrategundir, þannig að dýrin ummynduðust
smátt og smátt eftir því hvernig þau beittu kröftum sínum.
Eins og vant er að vera um einmitt þau vísindaaf-
rek, sem frábærust eru, þá var riti þessu hvergi nærri
sá gaumur gefinn sem það átti skilið. Því síður höfund-
inum. Enginn hafði neitt veður af því að þarna var einn
af hinum sjaldgæfustu brautryðjendum í andans heimi.
Vizkumunurinn var meiri en svo á Lamarck og samverka-
mönnum hans í vísindunum, að þeir gætu látið hann njóta
sannmælis. Því að vér megum ekki ætla, að vér getum
metið til íulls vitsmuni þeirra sem oss eru fremri í þeim
efnum. Meðalmaður að viti getur ekki skilið það sem
mikið fer fram úr meðalmanns viti.
Það er því skiljanlegt, að frægð og virðingar, eftir
því sem slíkt getur hlotnast náttúrufræðingi, fór mikið
til fram hjá Lamarck og lenti hjá andstæðing hans
Cuvier. Var Cuvier (Kyvie) að vísu atkvæðamað-
ur i sinni grein og afkastamaður hinn mesti, en hvergi
nærri annar eins afburðamaður að viti og Lamarck.
Hann var aldrei svo langt á undan, að smámennið gæti
ekki eygt hann. Cuvier kom fram með umbyltingakenn-
inguna. Sagði hann að alt lifandi á jörðunni hefði með
löngu millibili farist i ógurlegum umbrotum, en siðan
verið sköpuð ný dýr og jurtir, með öðru lagi en áður.
Menn hafa nefnilega fundið, að jörðin eins og geysimikill
greftrunarstaður, sem geymir steingjörðar leifar þess lífs
sem uppi var á löngu liðnum öldurn. Það er hægt að
hugsa sér hverning t. a. m. skeljar grafast í leir sem
sezt á sjávarbotninn þar sem þær hafast við. Og eins-
fer um hvað eina það er sekkur þar sem vatns- eða sjáv-
arbotn smámsaman hækkar af niðurborði sands eða leirs