Skírnir - 01.08.1914, Page 42

■26$
'Pereatið 1850.
ar og samúðar háttsettra manna, sem nokkuð er drepið á
hér að framan, og óbeinlínis vegna aðgerðaleysis og heig-
ulsskapar stiftsyflrvaldanna og samtakaleysis kennaranna
við rektor, eins víst er það, að þeir færðu sig upp á skaft-
ið eftir pereatið, og voru þeir ráðandi í skólanum það sem
eftir var vetrar, og höguðu sér eins og þeim bezt líkaði,
vegna þeirrar almennu samúðar, sem þeir nutu hjá bæ-
jarmönnum, eins og rektor sjálfur kannast við, og öðrum
út í frá, eins og áður hefir verið drepið á, og mætti til-
færa mörg dæmi um það. Margir héldu þó taum rektors,
•einkum hinir eldri menn; sumir skömmuðu báða, þar á
meðal sira Árni Helgason í bréfi dags. 14. febr. 1850 til
exam. juris. Finns Thorsteinsson (bróður Steingríms). Fyrst
skýrir hann alveg rétt frá pereatinu ogsegirsvo: »Þetta
þykir. nú hér mikil saga og mikið ný á íslandi og segi
þeir. nú enn liberalistarnir, að allir íslendingar sofi!« . . .
»Eru þetta n.ú ekki frelsishreyfingar? Og hvernig mundi
þetta enda? Merkilegt er að bindindismálið skuli hafa
orðið tilefni. til þessarar óreglu, og er það samhljóða
mythunni um það, hvernig þeinj reiddi af, sem fyrirlitu
Báchusdýrkun forðum á Grikklandi. ; Ætti eg nokkuð um
þetta málefni að dæma, svo mundi eg segja, að hér væri
óvit öðru megin og frekja hinu megin, og er hvorugt
gott. Þarna enda eg þessa óræstissögu*.
Endirinn á þessu máli var sá með bréfi kirkju- og
kenslumálaráðherrans, sem þá var Madvig, dags. 18; maí
1850, a ð Arnljótur var rekinn úr skóla, a ð einungis þeir
af þeim, sem útskrifast áttu um vorið, fengu leyfi til þess,
.sem engan þátt höfðu tekið í uppþotinu, þetta verður víst
að skiljast. um þá, sem ,tóku verulegan þátt í því, því
állir v.oru, mfiðJ þereatinú að örfáum undanteknum, sem
fyr segir, og a ð skólaárið reiknaðist sem ónýtt, svo skóla-
vérar.allráötóögdisttjUm -eitt ár; þó voru ýmsar undanþág-
úingfirðar, ,og,,flegtJrj;þÍRna:iðfí&í|i og gáfaðri-pflta fluttír
upp úr bekk. Loks var rektor að fullu og öllu settur
||tur, þyjj. t^ískiftingunúi á refrtorsem-
iéaim i» 'ivi mos ,~a6i; ðnor ÆgedírQh'é é Æmatma imliv) <5,; g^ei