Skírnir - 01.08.1914, Page 77

Hafa plönturnar sál ?
301
sig. Líttu á kesara-tréð, sérðu ílöngunina, hvernig það
mænir á vatnskönnuna mína um leið og það titrar í vind-
blænum? Bíddu eitt augnablik, þú óþolinmóði skugga-
bróðir, heldurðu eg ætli að gleyma þér?«.
Þannig mælti Sakúntala og flýtti sér að trénu til að
sýna því ástaratlot og færa því vökvun.
Og síðar, þegar hún kveður trén, ávarpar hún vafn-
ingsplöntu með orðunum: »Þú mín kæra plöntusystir!« —
Börnunum er sú trú, að plönturnar finni til, mjög
inngróin. Kom það fram í mörgum svörum er Stanley
Hall, ameriskur sálfræðingur, fekk upp á fyrirspurnir, er
hann sendi út 1895.
Skáldskapur, hjátrú og barnaskapur! munuð þér hugsa.
Getur verið. En væri það óhugsandi að meiri sannleikur
fælist í þessu en í fljótu bragði kann að virðast? Væri
það ekki þess vert, að vita að minsta kosti hve gildar
þær ástæður eru, sem alment eru færðar fram gegn því
að plönturnar séu gæddar sálarlífi, og vita svo hvort ekki
ýmislegt bendir einmitt í þá átt, að þessi ramforna trú,
sem skáldi'n hafa aldrei kastað í kvæðum sínum, kunni
að vera rétt?
Árið 1848 kom út í Leipzig á Þýzkalandi bók sem
hét »Nanna, eða um sálarlíf plantnanna«. Sú bók var
skrifuð af frábæru andríki, víðsýni og lærdómi. Þrátt
fyrir það hristu menn að henni höfuðið, og sumir réðust
á skoðanir hennar af miklum móði. 50 ár liðu þangað til
hún var gefin út á ný, en nú eru komnar að minsta kosti
4 útgáfur af henni. Það sýnir að tímarnir eru að breyt-
ast. Höfundurinn var Gustav Theodor Féchner, einn af
ágætustu vísindamönnum Þjóðverja á síðustu öld. Hann
var fæddur 19. apríl 1801 í Saxlandi og var prestsson.
1823 varð hann kennari við háskólann í Leipsig og varð
reglulegur prófessor í eðlisfræði við þann háskóla árið
1834. Lifði hann 70 ár æfi sinnar í Leipzig og dó þar
sem heiðursborgari borgarinnar, 18. nóv. 1887.
Fechner hefir ritað ösköpin öll. Hann var jafnan fá-
tækur og varð að vinna geysimikið til að hafa ofan af