Skírnir - 01.12.1914, Side 14

350
Hefir jörðin sál?
tækari vitund, heldur bendir á að sú vitund sé enn æðri
og gleggri en vor. Hugmyndirnar sem fæðast í huga
skáldsins eru einmitt enn sjálfstæðari, séi’kennilegri og líf-
meiri en annara manna, og þróast eftir sínum lögum líkt
og lifandi persónur væri; en því ljósari og öflugri er með-
vitund skáldsins, sem elur þær.
Jörðin sér með augum vorum og heyrir með eyrum
vorum. Hún getur því séð hvern hlut frá mörgum hlið-
um, því »betur sjá augu en auga«. Eins og vér sjáum
einfalt með tveim augum, eða eins og flugan sér einfalt
með sínum samsettu augum, eins má hugsa sér að sjónar-
skynjanir einstaklinganna verði að einni mynd í huga
jarðar. En hvað sem því líður, þá tekur jarðsálin á móti
þvi sem vér skynjum og vefur það inn í sinn mikla vit-
undarvef. Þegar einhver deyr, þá er eins og lokist þar
auga jarðar, og allar skynjanir úr þeim stað hætta. En
allar endurminningar, hugrenningar og hugtök hins látna
halda áfram að lifa og starfa og þróast samkvæmt sjálf-
staklingseðli sínu í huga jarðar, og mynda þar ný sam-
bönd um aldir alda, líkt og það sem vér geymum í minni
voru meðan vér lifum hér getur þróast og gengið í ný
sambönd. Þessa kenningu um ódauðleikann setti Fechner
fyrst fram í bæklingi sínum »Um lífið eftir dauðann«,
sem bráðum mun birtast í íslenzkri þýðingu eftir Jón Ja-
kobsson landsbókavörð, og læt eg mér nægja að vísa til
hans.
Hér verð eg lika að láta staðar numið, og veit eg þó
hve fjarri fer því að eg hafi í svo stuttu máli getað gefið
nema sárófullkomna hugmynd um hina óþrjótandi hugs-
anagnótt í ritum Fechners um þessi efni. Eins og geisla-
stafir frá voldugum ljósvörpum bregða hugsanir hans birtu
langt inn í það rökkur sem engin mannleg hönd nær að
þreifa fyrir sér i. 1 því ljósi virðist alheimurinn ein lif-
andi heild. Af stofni alheimssálarinnar vaxa sálir stjarn-
anna eins og greinar, á þeiru greinum vaxa sálir skepna
þeirra eins og kvistir, á kvistunum vaxa hugsanir sem
blöð. Askur Yggdrasils —