Gefn - 01.01.1870, Side 23

23
síðan páfanum til styrktar. Svo lauk, að Karl Albert sagði
af sér konúngstigninni eða veltist úr konúngssæti 1849 og
settist sonur hans að völdum, Victor Emanúel, en frjáls
stjórn (takmörkuð konúngsstjórn) var í Sardiníu, ríki hans,
en hvergi annarstaðar á Italíu, og leituðu því þángað allir
þeir er þráðu frelsi og framfarir, er Austurríkismenn höml-
uðu. Eángflestir menntaðir og heldri menn voru þá þegar
orðnir gagnteknir af þeirri hugmynd og laungun, að losast
við harðstjórn Austurríkis og sjá Italíu svo sem eitt kon-
úngsveldi; enda sýnist sem náttúran sjálfhafisvo til ætlast,
með því mál og þjóðerni er þar mjög líkt allstaðar (nema
allra nyrðst) og sjór kríngir landið hvervetna nema að
norðan: þar er landið ijöllum lukt og skilja jöklar og firn-
indi það frá meginhluta Norðurálfunnar. Victor Emanúel
óskaði sjálfur að fá að heita Ítalíudrottinn og meiri hluti
Itala með honum, en hanu treystist ekki einn til að reka
Austurríkismenn úr landinu. Cavoúr hét ráðgjafi Victors
konúngs, hinn vitrasti maður og var allt eða flest gert að
hans ráðum; það sem mest kvað að, var það trúarfrelsi og
sú minnkan klerkavaldsins er við gekkst í Sardiníuríki, og
ávann það sér hylli Englands, þarsem Palmerston réði þá
mestu, og Napóleon sjálfur hirti víst ekki mikið um að
rígbinda menn í trúarefnum. I Krimstríðinu sendi Victor
konúngur nokkra herflokka Frökkum og Englum til aðstoðar,
og varð það heldur til vináttu-auka. Fyrir vizku og fram-
kvæmd Cavoúrs hét Napóleon Sardiníumönnum liði sínu,
þegar eigi varð lengur hjá stríðinu komizt. Var Napóleon
sjálfur fyrir liðinu, alls 120,000 manna; fór hann sjálfur
með sumt yfir Mundíafjöll, en sumt fór sjóleiðis til Genúa; var
þá fyrir krapt Napóleons barið á Austurríkismönnum svo
örugglega við Montebelló, Magenta og Solferínó, að þeir
ekki einúngis misstu Lángbarðaland, og allt vald á Ítalíu,
heldur og gjörspilltist allur fjárhagur Austurríkis fyrir
hragðið og urðu þar af miklar deilur innanríkis. Napóleon
var sjálfur í orrustunum og var svo kaldur og óhvikull, að