Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1909, Síða 2

4
engan trúnað á þau. En fyrir fám árum sagði kunnugur maður
mér, að hjá Seglbúðum sæist fornar búðatóftir. Þá kom mér í hug
að vera mætti, að munnmælin hefðu likur við að styðjast. Það
þyrfti að rannsaka. Því fór eg þangað fyrst, ritaði lýsingu á staðn-
um og bjó til uppdrátt af honum. Vona eg að hann gefi nokkurn-
veginn rétta hugmynd um afstöðu hinna einstöku staða hjá Segl-
búðum, sem hér verður skýrt frá.
Eins og áður er sagt, er öll hraunbrúnin þakin þykkum jarð-
vegi. Fyrir austan bæinn er hún mjög ójöfn: ganga inn í hana
djúpar og langar lautir, ýmislega lagaðar, en þar fram í milli hryggir,
balar og bungur. Neðan við brúnina er slétt mýrlendi, og er það
eigi mjög miklu lægra en brúnin. Vestasta lautin er vestur við
túnið. Hún gengur lang lengst inn og er miklu dýpst. Má næstum
líkja henni við gljúfur eða gjá. Víddin er tiltölulega jöfn, hér um
bil 10 -20 faðmar. Gjá þessi er kölluð Gilið, því lækur rennur ofan
í botn hennar og fram í djúpt lón, sem liggur í öllum miðhluta
hennar. Austurbrún hennar er mvnduð af samfeldum hamri. Innar-
lega er skarð i houum og myndar það grashvamm. Þangað inn
eftir nær lónið. Ofan í hvamminn liggja forngötur miklar austan
frá og hverfa við lónið. Þarf ekki að taka fram, að þær eru löngu
uppgrónar. Eigi sjást þær vestanmegin við Gilið. Vesturbarmur
þess er líka hamar. En tvö djúp og breið skörð skifta honum í 3
hluti. Er insti hlutinn mestur, og heflr þó ekkert nafn út af fyrir
sig. Miðhlutinn er sérstakur klettur mikill og or kallaður Steðji. Fremsti
hlutinn er lægstur og heitir Bæjarklettur. Vestan undir honum stóð
bærinn fram á 19. öld. Þá var hann settur nokkru vestar og hærra
uppi á túninu. Rústir hins gamla bæjar eru enn glöggar og all-
nýlegar. Kálgarður heflr verið hlaðinn. Hann er nú aflagður og
uppgróinn. Aftur heflr vesturendi bæjarrústarinnar verið gjörður að
kálgarði og hesthúsi, sem enn er notað hvorttveggja. Þaðan er
brekka upp að bænum, sem nú er. Sú brekka heldur áfram suður
með túninu, beygist síðan austur og eftir það norður á við, — því
svo liggur boginn rani af túninu. Verður þar skál eða dæld mikil,
kringlótt, opin móti austri og norðaustri. Er mýrlendi i henni miðri,
en valllendisjaðar utan með undir brekkunni og er hann breiðastur
vestanmegin.
Beint framundan Gilinu er dálítil, aflöng seftjörn í mýrinni,
skamt austur frá enda hins bogna rana, er getið var. Stefnir hún
eins og Gilið, og er líklegt að hvorttveggja sé ein hraungjá, Gilið
og tjörnin, og nái hraunið lengra fram en nú verður séð þar, sem
alt er hulið uppgrónum sandi. Tjörnin heitir Stemma. Er getandi