Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1909, Side 17

19
eg sjá raerki þess, að í fornöld hafi þar verið býli. Á nýari tóftum
er óhægt að átta sig. Þó hygg eg sumar eftir býli, aðrar eftir stekki
og fjárhús.
Mikill hluti af landi jarðarinnar Hemru er alsettur einkennilegum
þúfum, sem hafa útlit fyrir að vera mannaverk, þær eru mjög svo
allar eins, bæði að stærð og lögun, þær eru kringlóttar og ávalar,
tæpur faðmur í þvermál og nálega 1 al. háar. Hærri hafa þær víst
verið áður, því mjög eru þær niður sokknar. Afstaða þeirra er mis-
munandi: Sumstaðar eru þær í þéttum þyrpingum, svo að segja
hver við aðra, sumstaðar í löngum, beinum röðum með dálitlu milli-
bili, en langvíðast eru þær í óreglulegri dreif. Jón dannebrogsmaður
Einarsson í Hemru reið með mér um landið og sýndi mér þær. Kom
okkur ásamt um að grafa í nokkrar þeirra. Þær reyndust fullar af
vikri. Er auðráðið, að þar hefir komið niður vikurgusa úr eldgosi
og þakið alt þetta svæði með þykku vikurlagi. Þá var eina ráðið,
til að bjarga jörðinni, að moka vikrinum í hrúgur og tyrfa þær.
Til þess hefir þurft mikinn mannafla, miklu meiri en ábúandi gat
haft ráð á. Hygg eg víst, að yfirvald hafi skipað almenna skyldu-
vinnu sveitarmanna til að framkvæma það. öðruvísi er það varla
hugsanlegt. Þar hefir þó einveldi komið í góðar þarfir. — Mér þótti
ástæða til að láta þessa eigi ógetið.
X. Á Hjörleifshöfða.
Svo segir í Landnámu I. 6. »Ingólfr lét búa gröft þeirra Hjör-
leifs og sjá fyrir skipi þeirra ok fjárhlut. Ingólfur gekk þá upp á
höfðann ok sá eyjar liggja i útsuður til hafs.« Einna næst mun
liggja að skilja þetta svo, að Ingólfur hafi fyrst látið búa gröft þeirra
Hjörleifs, og síðan gengið upp á höfðann. Þó má ef til vill skilja
það á þá leið, að »Ingólfur gekk þá« (o: við það tækifæri er hann
»lét búa gröft þeirra«) »upp á höfðann«. Það kæmi heim við sögn-
ina, sem segir að dys Hjörleifs sé uppi á höfðanum. Hún er sýnd
þar, sem hann er hæstur. Það er grjótdyngja mikil og meira mann-
virki en svo, að það hafi verið búið til að gamni sínu. — Þó jafn-
ast hún ekki við legstað Magnúsar Loftssonar, sem er við hliðina á
henni. — Annars er auðséð á þessum stað Landn. að heimildarmað-
ur söguritarans hefir ekki verið nákunnugur. Hann ætlar, að Ing-
ólfur hafi séð eyjarnar af höfðanum. En þaðan sjást þær ekki fyrir
Reynisfjalli.
Þar, sem bærinn Hjörleifshöfði stóð fyrrum, heitir Bæjarstaður,
þó sjást engin merki til bæjaríns. Rennur þar nú kvísl, er kemur
3*