Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1932, Blaðsíða 16

16
mylsnu í; virtist það hafa verið gert meðan húsið var notað. Steinar
voru í kerinu, helzt á botni þess. Hella hafði verið sett innan á það
að norðvestanverðu svo sem bót á einum stað, þar sem gat hafði
komið á það. Það var nær kringlótt, lítið eitt sporöskjulagað (lengra
frá norðri til suðurs), 1VS—1‘/2 m. að þverm. Dýpt í miðju 48 cm.
Lögunin var lík og á kerinu, sem fannst á Bergþórshvoli 1927 og nú
er eftirmynd af í Þjóðminjasafninu. Neðst varð vart við beinaleifar,
örfúnar, m. a. brot af rifi úr nautgrip og brot af nautsjaxli. Leirinn í
kerinu var blendingur af gidum, hvítum og gráum. Að austanverðu
hafði allmikið farið, eða verið tekið, ofan-af því. Eftir að það hafði
verið fyllt, hafði verið lagt torf yfir, að því er virtist. Að öllum lík-
inaum stendur það í sambandi við breyting, stækkun, á þessu húsi,
að þetta ker, sem virðist vera eldra en það sem var í norðurendan-
um, hefir verið fyllt, hætt að nota það, og hitt gert.
Þessi leirker í báðum þessum bæjarhúsum, hinum nyrðri og þess-
um syðri, hafa sjálfsagt verið ætluð undir einhvern lög; helzt þá
vatn. Kerið, sem fannst á Bergþórshvoli, virtist vera þar í smiðjugólfi og
þá notað helzt til að kæla eða herða í því járn. En hér voru svipuð
ker fundin innan-bæjar. Leirínn í þeim hefir að sjálfsögðu haldið
vel vatni og var hægt að gera þau alveg þétt. Þau hafa verið hrein-
leg, að minnsta kosti ný, en varla hefir farið hjá því, að vatnið yrði
dálítið skolleitt af leirnum, einkum ef mikið var komið við hann eða
hreyft mikið vatnið. Þó hefir að líkindum vel mátt nota þetta vatn
til matar og drykkjar, og til þvotta og baða, ef það var tekið úr
kerinu til notkunar. í sambandi við það mál skal það tekið fram, að
í norðurenda hússins, milli hans og kersins þar, fannst dálítið eld-
stæði 1. Ágúst. Var umhverfis það aska og kolamylsna. — Að sönnu var
hér ekki langt í vatnsbólið frá þessum bæjarhúsum, þar sem þau
höfðu verið byggð á árbakkanum, en þó var að sjálfsögðu oft nauðsyn,
einkum að vetrarlagi, að hafa vatnsker í húsum inni.
í norðurenda þessa mikla húss og um miðbik þess kom ekkert
annað sérlega markvert í ljós. — Þó vöktu á sér eftirtekt 2 grjót-
hrúgur vestan helluraðarinnar, en þær voru algjö/lega óreglulegar og
stafa sennilega frá veggnum þar eða hefir verið varpað saman, er
húsið var tekið ofan. — Helluhvirfing nokkur var við vesturvegginn,
gegnt helluröðinni inn frá syðstu dyrunum.
Suðurendi þessa húss svaraði að því leyti til suðurhluta nyrðri
bæjarins, að hér var sem þar eldstæði á miðju gólfi, til að kynda á
langeld. Var suðurendi þess um 5'lz m. frá suðurgafli. Komu hér
fyrst i ljós (l.Ág.) 2 steinaraðir grannar, og var aska og kolamylsna
á milli þeirra, og eldtinnumoli fannst þar hjá, og síðan annar stór.