Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1932, Side 24

24
þótt bærinn stæði hátt í fjallshlíð. Rústin er um 14 m. að lengd og
um 5 m. að breidd að utanmáli. Hún skiptist í tvent með þvergarði
og er suðvestari hluti hennar heldur meiri en hinn. Það er alveg rétt,
sem Brynjúlfur tekur fram, að þessi bær hefir aldrei staðið »um þjóð-
braut þvera« (Lnb.), því að rústin er um 5 mínútna gang upp frá
þjóðveginum um hlíðina, og engar líkur eru til þess, að á því hafi
nokkur breyting orðið. En bæði er það, að frásögn almennings um
gestrisni Geirríðar kann að hafa verið skilin helzti bókstaflega af
höfundi Eyrbyggju, er hann komst svo að orði: »Hon lét setja skála
sinn á þjóðbraut þvera, ok skyldu allir menn ríða þar gegnum; þar
stóð jafnan borð ok matr á, gefinn hverjum, er hafa vildi«; og svo
er ekki hægt að bera fullar brigður á það, að frásögn höfundar kunni
að vera rétt og Geirríður hafi í raun og veru byggt þar skála sem
hann segir, jafnvel þótt bær hennar hafi verið þar sem nú er hin
forna rúst.
Annars má taka það fram, að þessi frásögn er eftirtakanlega lík
sams konar frásögn um Langholts-Þóru, sem bjó hins vegar á Snæ-
fellsnesinu. Er mér grunur á, að allt sé sama sagan og hafi í fyrstu
verið sögð um Þóru og ekki Geirríði. Frásögn Melabókar (Lnb.) um
skilnað Þóru og Ásmundar Atlasonar bendir nokkuð til þess, að sag-
an sé sönn um Þóru. — Landkostir þeirra, Geirríðar og hennar, voru
einnig ærið ólíkir. Ásmundur og faðir hans höfðu numið hið ágæt-
asta land í Snæfellsnesi, héraðið milli Furu og Lýsu, þar sem nú er
prestsetrið Staðarstaður (þ. e. Staður á Ölduhrygg, sem vera mun hið
forna Langaholt) og nær tveir tigir bændabýla. En Geirríður virtist
hafa kosið sér land til sumaryndis frekar en búskapar, enda ekkja
og einstæðingur, sem þá land þetta af bróður sínum.
Dys Spá-Gils.
í 32. kap. Eyrbyggju er sagt frá vígi Úlfars leysingja á Úlfarsfelli,
er Spá-Gils drap hann, og síðan frá flótta Spá-Gils út með fellinu
og eftirför manna Arnkels frá Bóistað eptir honum; fengu þeir »tekit
hann út við klif, er upp ríðr ór fjörunni«. — — — »Tóku þeir
hann af lífi ok kösuðu hann þar við klifit«. — Þegar lágsjávað er, þá
er riðin fjaran undir fellinu, en að henní og frá er farið um 'klif eitt
norðan-undir fellsendanum. Þó er þetta klif, sem nú er farið um, ekki
það, sem átt er við í sögunni, heldur er það annað klif, rétt hjá, litlu
suðvestar; hefir sýnilega verið farið þar fyrrum. Spá-Gils hefir ekki
farið ofan í fjöruna, heldur hlaupið út hlíðina; er þar annar vegur og
lá sá beinna við fyrir Spá-Gils, enda fjær Bólstað. En mennirnir það-
an, sem fóru eptir honum, hafa að líkindum getað farið fjöruna og