Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1932, Side 26

26
'segir í Isl. Beskr. I., bls. 450: »Nu ser man dog næppe oven paa
ihövden andet en dynge af temlig store sten, der mulig kan have
været dyssen«. — Kálund virðist oft hafa verið hér svo tortrygginn,
að hann vildi ekki trúa, þótt hann sæi, og vildi ekkert fullyrða.
Ég aðgætti þetta vandlega og oftar en einu sinni, er ég var við
rannsóknirnar á Bólstað, og þótt ég þættist sjá, hvað þeir séra Jón,
Árni og Sigurður höfðu átt við, gat ég ekki sannfærst um, að hér
væru í raun og veru nokkrar leifar garðsins sjáanlegar, nema þá
helzt það, að breitt þúfnabelti er yfir höfðann efst, og er það með
meiri jarðvegi en er utar á höfðanum. En leifar af grjótgarði sá ég
engar, hvorki ofan á höfðanum né að utan-(norðan-)-verðu. Til þess
að ganga úr skugga um það, hvort nokkrar leifar af grjótgarði kynnu
að finnast í þýfinu á höfðanum, lét ég gera þar (10. Ág.) skurð
þversum í það, en þar varð engra grjótleifa vart. Hafi þarna verið
lagður garður á 10. öld og hans séð merki 2 öldum síðar, gleggri en
þau er nú sjást, eru líkur til að sá garður hafi verið hlaðinn úr torfi
einu, hnausum. Er ekki ólíklegf, að slíkur garður hafi getað horfið
fyrir veðri og vindi á mörgum öldum.
Arnkelshaugur.
í niðurlagi 37. kap. segir frá því, að Arnkell goði hafi verið
»lagðr í haug við sæinn út við Vaðilshöfða, — ok er þat svá víðr
haugr sem stakkgarðr mikill«. Ef hér á að taka saman orðin »út við
Vaðilshöfða«, sem líklegast er, þá er hér ekki alls kostar eðlilega að
orði komizt; væri »fyrir utan« réttara, því að haugurinn, eða leifarn-
af honum, er nokkur hundruð metra fyrir utan (út-norðan) höfðann.
Söguritarinn virðist helzt miða þetta við Örlygsstaði, þar sem Arn-
kell féll, og styðst orðalagið við það. — Haugurinn er 125 m. niður og
norður frá nyrðri bæjarrústunum á Bólstað. Hann mætti virðast
hafa verið heill, óbrotinn af sjó, þegar Árni Thorlacius skrifaði um
hann í Safn t. s. ísl. II., bls. 277; svo lýsir hann honum. En Jónas
Hallgrímsson skoðaði hauginn 20. Ág. 1841 og lýsir hann honum
þannig (hrs. J. Sig. 126, 4to.): »Den er rund og lav, med Levningerne
af et Ringgærde (»sem stakkgarðr mikill« siger Eyrbyggja). Soen er
begyndt at bryde den«. Þetta mun og hafa verið svo, þótt Árni geti
þess ekki. — Sigurður Vigfússon skoðaði hauginn 23. Júní 1881 og rann-
sakaði hann nokkuð með grefti, sjá Árb. 1882, bls. 97—98, þar sem hann
skýrir frá því að grafið hafi verið í hauginn 1—2 sinnum áður og
1 sinni síðan, sumarið 1882. Hann tekur það fram, að nokkuð virðist
þá vera brotið af haugnum að neðan. — Brynjúlfur Jónsson sá hann
1896 og kvað (Árb. 1897, bls. 14) sjóinn þá brjóta hann árlega, svo