Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1932, Page 43

43
jafnan hjá mönnum. En í þetta sinn leit ég niður á hann. En þá
raun stóðst hann ágætlega, og óx enda að fegurð. »Klifið« er snið-
skorin sylla ofan lágt hamrabelti. Er nú mjög sprungið úr henni, svo
að fært er hesti, en eigi frekar. Háar brekkur liggja fyrir ofan Fagra-
dalsbæinn, og upp og austur frá honum leiti eitt eða múli, og nær
hann ofan frá berginu og niður þangað, sem vegurinn liggur nú inn
með ánni. Sáum við nú þarna af klifbrúninni víðáttumikla götutroðninga
liggja austur og ofan brekkurnar og múlann og hverfa síðan bak við hann.
Snerum við síðan inn brúnirnar og komum að Bólstaðarklifi. Þótti
mér hlýlegt vera að horfa niður til bæjarins og yfir grasivaxið »bólið«.
Fjallsbrúnin er mjög brött og grýtt, og er ein einasta skor þar í fjalls-
brúninni nú fær upp og ofan, og þó all-ill. Neðanundir hamrabelti þessu
er stór vallendistorfa, sem heitir Uppferðartorfa. Skoðuðum við þessa
torfu; virtist hún nær ótroðin af hestsfótum. Þó mátti sjá götuslóð
niður torfu þessa, en mjög mjóa. í neðri torfunum lágu götur alla
leið heim að bænum og virtust helzt vera heybandsgötur bæjarins.
— Ég stóð góða stund við í Bólstað og notaði tímann þar tii athug-
ana. Austan-við túnið rennur Kerlingardalsá fram. Hefir hún rutt sér
þar veg fram gegnum allháan höfða, sem liggur í boga fyrir norðan
Kerlingardal, og svo austur fyrir hann og vestur fyrir sunnan, og
endar við ána. Hálendisbrúnin, sem liggur að dalnum, er nánast í
skeifulögun; snýr »táin« í austur, en »hælarnir« í vestur. Er annar
hællinn vesturendi Höfðabrekkuháls, en hinn er austurhlið gilsins,
þar sem áin kemur á núverandi Kerlingardalsaura. Kerlingardalsbæir
standa nú við skeifutána. Líkindi eru til, að áin hafi með tíman-
um sorfið nyrðri »skeifuhælinn« algerlega af; sjást þar glögglega
jarðbrot. Ég get mér til, að árgilið þarna hafi verið allmjög þrengra
en það nú er, og hafi þar verið lítils háttar undirlendi, og grösugar
brekkur þar upp frá, eins og þær eru enn í dag ofan-við árbrots-
merkin. í fornöld hafa engar grjóteyrar legið að ánni; hún hefir þá
að líkindum runnið nokkurn veginn beina leið úr gilsmynninu og út
í Kerlingarfjörð. Hefir þá undirlendið austan árinnar verið aðalengjar
Kerlingardals-bónda, en lendur allar innar með ánni og austar talizt
til búsmalahaga og beitar. Var þá minni sök á Sigfússonum, þótt
þeir áðu hestum sínum hjá »hælnum« hinum nyrðri.
Við riðum frá Bólstað fram aura, og komum þar að, sem Birnu-
varða stendur niðri við árfarveginn vestan-megin. Litaðist ég þar
um. Komu göturnar þarna niður að ánni, er liggja um Fagradal.
Veitti ég því eftirtekt, að fjallshlíðin milli Fagradals og Bólstaðar
skarst í odda einmitt þarna, sem ég stóð. Sá ég þaðan glöggt inn í
árgilsmunnann og inn fyrir »hælinn«. Ég hygg, að Kerlingarfjörður