Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1932, Page 72

Örnefni á Gnúpverjahreppsafrétti.
Á síðari árum hefir ferðamannastraumur aukizt mjög inn í ó-
byggðir landsins. Hafa þessir ferðamenn kvartað yfir því, að þeir
þekktu engin örnefni, og að engin örnefnaskrá væri til, til að glöggva
sig eftir. — Mér hefir því komið til hugar að koma örnefnum á af-
rétti Gnúpverjahrepps fyrir almenningssjónir. Ég býst við, að vegna
staðhátta grípi ég inn í örnefni á Flóamannaafrétti, en get þess
þá um leið.
Innstu leitarstöðvar á afrétti Gnúpverjahrepps eru Arnarfell (1);
það er í suðurrönd Arnarfellsjökuls, og gengur skriðjökull niður-með
því á báðar hliðar. Framan-í fellinu er grasi gróin brekka, er heitir
Arnarfellsbrekka (2); í brekkunni er mikið af stórvaxinni hvönn.
Upp í jöklinum norður-af Arnarfelli er snjólaus brekka, er heitir Jökul-
brekka (3); gróður er þar enginn, nema mosi, en fyrir fáum árum
var brekkan alþakin fjallagrösum; en nú er alveg búið að uppræta þau
af grasamönnum. Neðan-undir brekkunni er stór gígur, fullur af vatni,
og fljóta þar í stór jökulstykki.
Sunnan-við Arnarfell rennur kvísl, er nefnist Arnarfellskvísl (4).
Líkur eru til, að kvíslin hafi upptök sín í áður-nefndum gíg; rennur
hún í Þjórsá. Vestan-við kvíslina er sléttlendi mikið, er nefnist Arnar-
fellsver (5); nær það niður að Þjórsá; norðast í því er Arnarfells-
alda (6); norðan-undir henni eru mosaflár; í þeim eru miklir götu-
troðningar. Hér er ekki rúm til að skrifa um þá, en miklar líkur eru
til að þeir séu síðan í fornöld. Með suðurrönd jökulsins eru Múlarn-
ir (7); þar er mjög fjölskrúðugur gróður. Múlarnir eru saman-þjappað-
ar aurdyngjur eftir skriðjökul. Nú eru aðrar slíkar aurdyngjur
komnar nær jöklinum, er heita Efri-Múlar (8); þeir eru gróðurlausir.
Á síðari árum hefir jökullinn minnkað mikið, og sést það glöggt á
þvi, hve langur vegur er frá Neðri-Múlum að jöklinum. Tvær kvísl-
ar skera Múlana sundur og heita þær Innri- og Fremri-Múlakvisl-
ar (9), renna þær í Þjórsá vestan-við Arnarfellsver. Vestan-við
Fremri-Múlakvísl er Illa-ver (10), og nær það að Miklu-kvísl (11); er