Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1984, Blaðsíða 15

GlSLI GESTSSON
19
Nú gætu inenn farið að halda af framansögðu, að enginn hafi getað
neitt að Gísla fundið. En svo slæmt var það vitaskuld ekki, enda óhugs-
andi um litríkan og margbrotinn persónuleika, að hann láti ætíð svo
öllum líki. Samt er ekki auðgjört að festa hendur á neinum ágöllum,
sem máli skipta. Síðustu árin fannst mönnum stundum gæta fullmikillar
tortryggni hjá honum í garð nýjunga. Sömuleiðis gat viðkvæmni hans
fyrir hönd safnsins orðið nokkuð yfirþyrmandi. Hann þoldi mjög illa
neikvæðar umsagnir í þess garð og hætti þá til að fordæma málstað
gagnrýnenda í lieild, ef hann fann cina veilu í röksemdum þeirra.
Auðvitað voru þetta eðlileg og nánast ósjálfráð viðbrögð, þegar haft
er í huga, að safnið í núverandi mynd var að talsverðu leyti sköpunar-
verk Gísla. í hans augum var það því fremur ungt að árum, enda ásýnd
þess ekki nema rúmlega tvítug, þcgar hann lét af störfum. Jafneðlilegt
var, að fólki sem var í heiminn borið um líkt leyti og þeir Kristján voru
að setja safnið upp, fyndist það heldur gamaldags, t.d. þegar það kom
heim frá námi. Af þessu gátu sprottið viss sárindi á báða bóga. Þá
heyrðist stundum talað um „hissugheit" gamals manns og það jafnvel
látið ijúka með, að hann væri nú ekki nerna sjálfmenntaður í fræðunum.
En hvað Gísla áhrærði má fullyrða, að hann gerði sér far um að skilja
og hugleiða í einrúmi sjónarmið þeirra, sem voru honum ósammála.
Og gæti hann ekki fallist á skoðanir þeirra (sem sjaldan mun hafa
verið!), þá tókst honum yfirleitt fljótlega að fjalla um þær af heimspeki-
legu umburðarlyndi. Auk þess hafði hann þá náðargáfu að geta
stundum hreinsað andrúmsloftið með einni snjallri athugasenrd eða
kímilegri sögu og samlíkingu. Því kom það ósjaldan fyrir, að yngra liði
fyndist að lokum sem Gísli reyndist því haukur í horni, þegar á herti.
Það var nokkuð í ætt við áðurnefnd önugheit, að Gísli átti síðustu
árin heldur bágt með að sætta sig við afstöðu samfélagsins til þeirra,
sem hættir voru störfum fyrir aldurs sakir. Honum fannst reynt að ýta
þeim til hliðar eins og þeir væru orðnir heldur þarflitlir samborgarar.
Þetta er svosem margra reynsla, en kemur einkar illa við, þegar lifandi
starfsgleði eldist ckki af mönnum.
Og því fór fjarri, að Gísli drægi sig út úr samfélaginu með aldrinum,
enda voru þau Guðrún afar samhent um hið gagnstæða. Gísli hélt áfrain
að vinna úr rannsóknum sínum og tónleikar og aðrir menningarvið-
burðir voru sóttir í ríkum mæli eftir sem áður.
Annað var það, sem þau Gísli og Guðrún létu meira eftir sér en áður
síðustu áratugina, en það voru utanlandsferðir. Gísli fór að sjálfsögðu á
ýmsa fundi og ráðstefnur erlendis á vegum safnsins, en saman fóru þau
til Rínarlanda eitt suinarið, annað til Grikklands, þriðja til Ítalíu, fjórða