Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1993, Blaðsíða 21

UM VEFSTÓLA OG VEFARA Á ÍSLANDI
25
piltur að Hvammi í Vatnsdal árið 1784; og Þorlákur Símonarson á Flugu-
mýri í Skagafirði árið 1788.1/1 Voru verðlaunin veitt þeim fyrir að hafa látið
vefa ekki aðeins vaðmál og einskeftu heldur einnig klæði, kersei (kersu)
og veipu í vefstólum sem þeir ýmist höfðu útvegað sér, látið smíða eða
smíðað sjálfir. Þar að auki hafði Gunnlaugur á Valdasteinsstöðum byggt
„þófaramylnu ... við læk einn skammt frá bæ sínum."177 Þess má geta að
áður, 1779, hafði séra Jón Högnason á Hólmum í Reyðarfirði sent rentu-
kammerinu sýnishorn af þrenns konar klæði sem hann hafði látið vefa í
dönskum vefstóli; eftir umsögn um þau að dæma hafa þau þótt vel boðleg
íslenskum almúga þótt ekki væru þau eftirunnin, appreteret, í verk-
•x■ 178
smxðju.
Konurnar þrjár sem viðurkermingu hlutu fyrir vefnað á þessu tímabili
voru árið 1781 eiginkonur „Apóthekarans Bjarnar Jónssonar" í Nesi við
Seltjörn og „klaustur=halldara Halldórs Vídalíns" á Reynistað, þ. e. Guð-
finna Guðlaugsdóttir og Ragnheiður Einarsdóttir, en 1788 „Madame"
Rannveig, þ. e. Rannveig Ólafsdóttir (d. 1814), systir Eggerts Ólafssonar
og kona Björns Halldórssonar á Setbergi, fyrrum prófasts í Sauðlauks-
dal.179 Um Guðfinnu segir að hún hafi „ein hin fyrsta á íslandi á þessum
tíma tilordit at vefa á Danskan vefstad og sídan unnit 244 álnir af lerepti
og odru tægi," meðal annars klæði og kersu, en um Ragnheiði að hún hafi
ofið töluvert af lérefti og nokkuð af sængurveri á „vefstad giordan eptir
Donsku formi, og í því tilliti mátt giora sér lánga ferd at læra þvílíkan vefn-
ad af fyrr=umgetinni Húsfreyju Apóthekarans."' Er athyglisvert að sér-
staklega er tekið fram um þær Guðfirmu og Ragnheiði að þær hafi ofið lér-
eft, þ. e. línvefnað.181
Auk þess sem að ofan getur hlaut einn hinna tíu karla, Þorlákur Símon-
arson á Flugumýri, einnig verðlaun sín 1788 fyrir að hafa kennt ónafn-
greindri stúlku að vefaÁ Enn skal þess getið að önnur ónafngreind stúlka,
lærður vefari, var það sama ár fengin til að kenna vefnað á Villingalæk á
vefstól, gjöf konuirgs til Rangárvallasýslu, sem sýslumaður hafði afhent
bóndanum þar, Stefáni hreppstjóra Bjarnasyni sem áður var getiðÁ
Þó írokkurra vefara annarra er getið í ýmsum heimildum á þessu tíma-
bili. Til dæmis má nefna Franz vefara á Læk í Leirársveit, son Illuga pró-
fasts Jónssonar í Hruna, sem vann í vefjarsmiðju Ólafs Stephensen í Svið-
holti 1773, en hafði áður starfað við iðnaðarstofnanirnar í Reykjavík frá
1753-1768, en verið rekinn þaðan fyrir of mikil afköst.'8' Magnús Björnsson
í Skálholtskoti (d. 1792), sonur Björns lögréttumanns Magnússonar í Mið-
hlíð, Barðastrandarsýslu, lærði vefnað í Reykjavík. Sonur hans, Ólafur á
Efra-Skarði í Leirársveit (d. 1834), síðast á Akranesi, var einnig vefari, og
annar sonur hans, Jón, var giftur dóttur Guðlaugs Eiríkssonar í Hlíðarhús-