Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1993, Blaðsíða 45

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1993, Blaðsíða 45
UM VEFSTÓLA OG VEFARA Á ÍSLANDI 49 viduals: the farmer Bogi Benediktsson at Staðarfell in western Iceland, the sheriff Brynjólfur Sigurðsson at Hlíðarendi and Hjálmholt in southern Iceland, and Ólafur Stephensen, later civil govemor, at Sviðholt and later at Innri-Hólmur (Figure 3) in southwestern Iceland (cf. main text with notes 28-32). In Icelandic written sources from the 18th century the horizontal loom seems generally to be called vefstnður, i. e. the same as the warp weighted loom which it replaced, although most often the word is qualified to indicate a Danish origin. Soon, however, the word vefstóll appeared, the first known instance dating from 1754. In a source from 1800 a clear differenti- ation is made between the terms vefstóll and kljágrjótavefstaður (kljágrjót = loom weights). During the 19th century the word vefstóll was at times used about warp weighted looms as well as treadle looms, although the term vefstaður was still used. At times both terms might be qualified with the words Icelandic or Danish according to the loom in question and, as the century wore on, vefstaður might be qualified with the words "old Icelandic" or merely "old". Besides, the term vefur appeared for a horizontal loom and qualified as uppistöðu vefur for a warp weighted one. In the rural districts in southern, western an northwestern Iceland about 1900 the horizontal loom - which at that time had completely replaced the warp weighted loom - was in daily use called both vefstóll and vefstaður, while in northern and eastern Iceland the term vefstóll was used with few exceptions. During the first half of the 20th cen- tury both types of looms were called vefstaður in the district of Rangárvallasýsla in southern Iceland, while in other parts of the country that term had been completely replaced by the word vefstóll, at least in written usage, with qualifications, e.g. the "old", the ''old Icelandic", and "the ancient”, or compound words were used: kljásteinavefstóll, kljávefstóll and kljávefur (cf. main text with notes 34-53). Neither pictures nor descriptions have survived of the so-called Danish looms that were brought to Iceland during the 18th century or of the Icelandic looms which were built at that time and patterned on them. Some written sources afford the information that looms were narrow, while other sources tell of looms of double width. Apparently both types occurred, but perhaps most of the looms brought from Denmark in the 18th century and which would have served as models for looms made locally were wide (broad), among them those import- ed for the industrial facilities in Reykjavxk in 1752. The special mention of narrow looms in 1751, 1769 and 1781, may indicate that they were then the exception rather than the rule. During the second half of the 19th century most looms appear to have been of single width (narrow), and several sources tell of broad looms being converted into narrow looms about 1870-1880 (cf. main text with notes 54-62). The oldest surviving Icelandic horizontal looms date from the 19th century, most likely only from about 1850. An example of a single width loom from that time is shown in Figure 4; eight other looms of this kind either exist or are known from pictures. All nine are of the type which about 1900 were regarded the older one of two: with the warp beam set high at the back above the back beam, and with a hanging batten (Figure 6; cf. main text and notes 63-73). A somewhat different loom type, considered about 1900 to be of a later date than the above, had the warp beam set below the back beam at about the same height as the cloth beam (Figures 7 and 8). The present author is aware of ten Icelandic looms of this type, eight of which are certainly and two most likely from the second half of the 19th century (cf. main text with notes 74-85). Looms of the old type with a high warp beam are often said to have been changed into the latter type, mostly about 1900 but even as early as 1890 (cf. main text with notes 86-89). Another change from the old type was to have the batten standing rather than hanging, a development occurring abroad during the 19th century. Only one old Icelandic loom with a standing batten is known to the author at present, however; it also has a high set warp beam, in this case apparently placed quite a bit higher than usual (Figure 9; cf. main text with notes 90-95).
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.