Óðinn - 01.01.1934, Blaðsíða 5

ÓÐINN
5
varð, þvi engar fregnir höfðu borist af heim-
ferð hans frá Filippseyjum, og þótti ættingjum
og vinum sem hann væri úr helju heimtur.
IV.
Varð nú Jón nafnkunnur af förum sínum, og
juku menn þá nafn hans og kölluðu Filipps-
eyjakappa. Var hann það sem eftir var vetrar
með Ragnhildi móður sinni, og víðar í Fljóts-
dal. Mun það og hafa verið síðasti vetur Ragn-
hildar í Fljótsdalshjeraði, því að um vorið giftist
Þórdís dóttir hennar norður á Akureyri og
dvaldist hún hjá henni lengst upp frá því og
þar andaðist hún 1923 eins og fyr segir.
En það er af Jóni að segja, að hann erkom-
inn til Reykjavíkur í júní um sumarið 1900
(sbr. Isafold) og rjeðist um sumarið til fylgdar
með enskum ferðamönnum; kyntist hann þá
ýmsum mætum mönnum í Reykjavík. Um
haustið fór hann til Kaupmannahafnar og gekk
þar á verslunarskóla um veturinn. Mun hann
liklega þá þegar hafa haft í hyggju að taka við
forstöðu Pöntunarfjelags Fijótsdalshjeraðs á Seyð-
isfirði. Fjelagið hafði síðan um nýár 1899 ver-
ið undir stjórn Jóns Jónssonar frá Múla en
upp úr nýári 1902 tók Jón Stefánsson við því
og veitti þvi forstöðu þar til dagar þess voru
taldir árið 1908.
Það mun ekki vera óalgeng skoðun, að Jón
hafi, sem menn segja, »sett fjelagið á hausinn«.
Það þarf því engrar afsökunar við, þótt hjer
verði bent á aðra hlið málsins, orsakanna leit-
að, ekki einungis í persónulegri getu Jóns, held-
ur einnig í öðrum orsökum, sem að falli þess lágu.
F*ess er þá fyrst að geta, að eins og allur
kaupfjelagsskapur, hvar sem hanii var, átti
Pöntunarfjelag Fljótsdæla harða keppinauta i
kaupmönnum, og Seyðisfjarðarkaupmenn voru
auðvitað eins og aðrir, nema kannske þeim
mun verri viðureignar, sem viðskiftin við FJjóts-
dalshjerað voru meiri lífsspursmál fyrir þá, og
þeir voru fleiri um hituna. Og þótt enginn væri
annars bróðir i leik, þá stóðu þeir þó saman
gegn kaupfjelaginu og sáu sig þá ekki úr færi,
að gera því þann óleik er þeir gátu, utanlands
sem innan. Það mun ekki hafa bætt skap þeirra,
að Jón gerðist umsvifamikill sem verslunarstjóri
og seildist til að auka viðskifti fjelagsins, varð
það auðvitað ekki gert öðruvísi en óbeinlínis á
kostnað keppinautanna. En í sjálfu sjer varð
Finnur Jónsson prófessor.
Hann andaðist á heimili sínu i lvaupmannahöfn 31.
marts síöastliöinn. Lík hans var brent og fór bálförin
fram föstudaginn 6.
apríl. Ásgeir Ásgeirs-
son forsætisráðherra
var pá staddur f
Khöfn og flutti ræðu
við útför hans. Iljer
var hans minst sama
kvöldið með viðhafn-
arsamkomu af Há-
skóla tslands, sem
fram fór í þingsal
neðri deildar Alþing-
is. Söngfjelag K. F.
U. M. söng þar latn-
eska sálminn: Jam
moesta quiesce qu-
erela, en minningar-
ræður fluttu þeir
prófessorarnir Alex-
ander Jóhanncsson,
rektor háskólans, og
Sigurður Nordal, lærisveinn Finns, er lýsti bókmenta-
störfum hans. — Mynd af Finni er fyrst i Óðni i febr.
1907 og með henni ítarleg grein eftir Porstein skáld
Erlingsson, en oftar hafa komið þar myndir af honum.
hvorki kaupmönnum nje Jóni hallmælt svo
Iengi sem þeir börðust á grundvelli drengilegrar,
frjálsrar samkepni.
Þá má geta þess, að fjelagið stóð ekki traust-
um fótum, er það var fengið í hendur Jóni.
Við misjafnt árferði í viðskiftum og veðráttu,
þröngan fjárhag bænda og fleiri orsakir, höfðu
safnast hjá viðskiftamönnum skuldir við fjelag-
ið, en það aftur, af öllum þessum orsökum,
safnað skuldum við viðskiftafirmu erlendis.
1 verslunar- og veðráttuharðindunum fyrir
aldamótin lá við að fjelagið yrði að gefast upp
vegna skulda við aðalumboðsmann sinn utan-
anlands, Zöllner & Vídalin, en því varð þá af-
stýrt fyrir milligöngu Jóns í Múla við þá fjelaga,
enda tók hann og við forstöðu þess sem fyr er
sagt. En þessar skuldir út á við og inn á við
voru mein á fjelagsskapnum, eins konar »lík í
lestinni«, sem altaf lá sem mara á rekstri þess.
Svo kom viðskiftakreppan 1907—9. Beit hún
kaupmenn engu síður en Pöntunarfjelag Fljóts-
dalshjeraðs. Þá var fyrir skömmu stofnað Útbú
íslandsbanka á Seyðisfirði og varð bankastjóri