Óðinn - 01.01.1934, Blaðsíða 23

ÓÐINN
23
Því að þá blasir alt best við: fjölbreytni Iands-
ins niðri um sjálfa bygðina, s*em fyr getur, og
síðan um hana næsta mikill og fagur fjalla-
hringur, hæfilega víður eða það fjarri, að »fjöll-
in verða blá«.
Syðst að austanverðu ber við loft, heldur lágt,
Hvolsfjall, og er þar bádegismark frá Fellsmúla.
Þá tekur við, norður eftir, Vatnsdalsfjall, mun
hærra. — Þá Þríhyrningur, enn hærra, og þá
Eyjafjallajökull, nokkru fjær og miklu hærra.
Þá koma Tindafjöll með alla sína háu og hvössu
hnjúka og neðan undir þeim Selsundsfjall og
Bjólfell, og mörg önnur smærri fell, hálsar, öld-
ur og hnúkar í margvíslegum myndum, en alla-
vega löguð skörð og geilar á milli. En loks
gnæfir hæst, í háaustri, sjálf Hekla, norðast uppi
yfir nyrðsta býli Rangárvalla og allra fjallanna
næst Landsveit, með sína 5 háhnúka, er allir
sjást glöggt vestan frá, en varla úr öðrum áttum.
Þá kemur skarð all-mikið í norðaustri, milli
Heklu og Búrfells. En innar í því Skarði sjást
Valafell, Valahnúkar, og austast og inst, ofan
af Skarðsfjalli, Hrafnabjargatindar, þar sem eld-
gosið varð 1913, auk ýmsra fleiri lægri fella og
hnúka. LJm þetta Heklu- og Búrfells-skarð sækja
oft sárkaldir og harðir norðaustanvindar frá
fjöllum, jöklum og öðrum íirnindum landsins
þarna fyrir norðan og austan, sem allra vinda
verst hafa leikið þe3sa sveit, og Rangárvöllu
einnig, og munu sjálfsagt lengi enn leika þær
grált með grimmum kulda og grenjandi sand-
og moldarhríðum. Þá gleðja enn augað lægri
hálsar og háar öldur norðvestur af Búrfelli. Þá
Þjórsárdalurinn með Háafossi, og breytilegar
hálendisbrúnir norðvestan að honum, alt vestur
undir Skriðufell í Gnúpverjahreppi, og þaðan
frá Hreppafjöllin öll, Biskupstungnafjöll og Laug-
ardalsfjöllin, öll að norðan til vesturs. En þá
taka við I vestri og til suðurs, alt til sævar,
Grímsness-, Grafnings- og Ölfus-fjöllin öll. En
innan í þessum stóra, fagra og fjölbreytilega
fjallahring gefur einnig að líta ýms einstök áber-
andi fell og fjöll, i miðjum bygðum, svo sem
Hestfjall, Búrfell og Mosfell I Grímsnesi, Vörðu-
fell á Skeiðum, Langholtsfjall, Miðfell í Hruna-
mannahreppi o. fl.
Allan þenna dásamlega fjallahring, sem er
miklu meira en hálf-hringur, sjá daglega nær
allir sveitarbúar úr heimahögum sínum, og flestir
af hlaðinu hjá sjer. Aðeins skyggir Skarðsfjall
á nokkurn hluta hans heima á þeim bæjum, sem
standa undir þvi. En þetta borgast vel, þegar
nábúarnir koma þar upp.
Til suðurs og suðvesturs opnast þessi sjón-
hringur út í endaleysu úthafsins, og er þar
ekkert sem augað
hvílir, nema Vest-
mannaeyjar, og
skip, sem kunna
að vera á siglingu
með ströndum
fram.
Vegna þess, hve
mikið hefur hjer
verið um greiðfært
harðlendiogrenni-
sljettar grundir,
líkt og á Rangár-
völlum, hafa inn-
sveitisvegir og
samgöngur jafn-
an haft orð á sjer
fyrir gæði og reið-
argaman á góð-
hestum, alt frá nátttúrunnar hendi, og því
einnig einatt átt hjer heima reiðhestar og reið-
menn góðir, En öðru máli hefur lengst um
gegnt um vegi og samgöngur út úr sveitinni
og inn í hana, nema þá helst suður og sunnan
Rangárvöllu, og þó yfir Rangá að sækja. Því
að annarsvegar (i mannabygð) liggja Holtin, sem
alt af hafa verið og eru enda enn víðast mjög
ógreið yfirferðar, en hinsvegar er stóráin Þjórsá,
sem fyr segir.
En þó að Þjórsá sje ekki efnileg yfirferðar,
hafa þó frá fornu fari flestar utansveitarfarir
Landmanna heiman og heim verið um eða yfir
hana, alt þar til er brúin kom á hana hjá Þjót-
anda. Var hún farin á ýmsum vöðum, og voru
þessi hin helstu: Gaukshöfðavað fram undan
Ásólfsstöðum, Hagavað vestar, fram undan Haga,
og aðal- eða fjölfarnasta vaðið, Nautavað, fyrir
vestan Þjórsárholt. Eru öll þessi vöð mjög breið,
og sjaldan eða aldrei minni en I miðjar síður,
oftast meira. En er þau voru ófær með öllu,
var þrautalendingin Sundferja hjá Þjórsárholti,
á svonefndum Hrosshyl, sem einnig er eríiður
og vandfarinn sökum fljúgandi straumstrengs og
nokkurra staksteina í botni. Enn eru þessar
leiðir yíir ána nokkuð farnar milli Land- og
Guðm. Árnason hreppstj. i Múla.