Óðinn - 01.01.1934, Blaðsíða 6

6
ÓÐINN
bróðir eins stærsta kaupraannsins þar. Pöntun-
arfjelagið hafði fengið þar sjerstakt lán, til að
greiða með gamla skuld hjá Zöllner (skuld, sem
Jón hafði fengið Zöllner fil að gefa 24 þús. kr.
afslátt á), auk þess hafði fjelagið fengið nokk-
urt rekstrarlán og selt útbúinu víxla, sem það
hafði gefið út á hendur viðskiftamanna sinna.
Þá var það að erlent viðskiftafirma sagði
Pöntunarfjelaginu upp lánstrausti, að því er
ýmsir hugðu, fyrir undirróður kaupmanna. Og
í staðinn fyrir að hlaupa undir bagga, gekk Ut-
búið á sama lagið, og svo hver af öðrum lán-
ardrotna fjelagsins. Og með því að ekki var í
annað hús að venda með lánstraust, varð fje-
lagið að gefast upp.
Nú gat Pöntunarfjelagið hafa verið svo illa
stætt, að engin meining hefði verið fyrir Úlbúið
að styðja það. En því var ekki svo varið. Það
var áreiðanlega ekki ver stætt en mörg önnur
verslunarfyrirtæki, sem þá var haldið uppi, að
meðtöldum Seyðisfjarðarkaupmönnum. Gjald-
þrotið var ekki gífurlegt, þrátt fyrir sölu allra
eigna á nauðungaruppboði, og þar af leiðandi
með smánarverði. Útbúið mun engu hafa tap-
að á fjelaginu.
Aftur á móti tapaði Útbúið fyrir stuttu svo
miljónum króna skifti á Seyðisfjarðarkaupmönn-
um þeim, er koma við sögu. Bendir það óneit-
anlega til þess, að bankastjórnin hafi gert hjer
meira en lítinn mannamun, og skilst það alt, er
þess er gætt, að bankastjórinn er bróðir eins
kaupmannsins, þess er var umsvifameslur keppi-
nautur fjelagsins. En þótt afstaða bankastjórn-
arinnar sje skiljanleg, er hún engu að siður óaf-
sakanleg hlutdrægni og ranglæti gegn Pöntunar-
fjelaginu og Jóni, enda hefur þessi hlutdrægni
komið Útbúinu eftirminnilega í koll.
En þótt hrun Pöntunarfjelagsins megi þannig
tvímælalaust rekja að nokkru til þeirra ástæðna
og atvika, sem nú var getið, er auðvitað ekki
þar með sagt, að stjórn Jóns á fjelaginu hafi
verið með öllu óaðfinnanleg. Stórhuga og bjart-
sýnn, eins og hann var, mun hann tæplega
hafa verið nógu gætinn í viðskiftum, nje nógu
harður í skuldaskiftum, þar sem fátæklin var
á aðra hlið.
Fyrsta árið sem Jón var á Seyðisfirði leigði
hann Jóni frá Múla og fjölskyldu hans húsnæði,
en var sjálfur í kosti hjá leigjendunum. Þá kynt-
ist hann Solveigu dóttur Jóns (f. 1884) og gekk
að eiga hana tveim árum síðar (1904). Eign-
uðust þan hjónin meðan þau voru á Seyðisfirði
fjóra drengi: Jón Múla (1905), Stefán (1906),
Ragnar (1909) og Karl (1914). En það er til
marks um álit það er Seyðfirgingar höfðu á
þeim hjónum, að Jón var í bæjarstjórn í 6 ár,
og er hann vildi eigi lengur gegna þvi starfi, þá
kusu þeir Solveigu og sat hún í stjórninni í 3 ár.
Eftir að pöntunarfjelagið hætti að starfa fjekst
Jón við mótorbátaútgerð, en hepnaðist illa, og
lauk svo að hann hætti með öllu vorið 1913 og
fór þá einn síns Iiðs vestur til Ganada til þess
að leita sjer atvinnu. Hepnaðist honum á fyrsta
eða öðru ári að ná í stöðu sem kornkaupmað-
ur (elevator manager) vestur í Saskatchewan
fyrir fjelag nokkurt f Winnipeg. Vann hann fyrir
fjelag þetta öll stríðsárin, þar til 1918 að hveiti-
uppskeran brást, svo að hann varð atvinnulaus.
Fór hann þá suður í Minnesota á fund Bjargar
systur sinnar. Þar frjetti hann til töluverðrar
atvinnu við skipasmiðar er stjórnin rak við
Sparrows Point nálægt Baltimore í Maryland
ríki. Var þetta stríðsiðnaður — flutningaskip til
að flytja hergögn og aðrar nauðsynjar til hers-
ins í Evrópu.
Við ýms störf fleiri fjekst Jón á þessum árum.
Samhliða atvinnustörfum sínum stundaði hann
þá enn ýmiskonar nám og lauk á þessum ár-
um sjerstöku námi í vísindalegu reikningshaldi
(Higher accountancy) við La Salle Universet í
Chicago, og enn stuttu síðar tók hann próf í
opinberri endurskoðun. — Sýnir þetta náms-
hæfileika hans og ástundun, er hann var nú
kominn hátt á fimtugs aldur.
Svo hafði auðvitað verið ráð fyrir gert, er Jón
fór vestur, að fjölskylda hans kæmi á eftir hon-
um, er hann hefði fengið atvinnu. En þá skall
stríðið á, svo ekki var greitt um tryggar ferðir.
En er friður komst á í nóvember 1918, sendi
Jón orð heim, að nú skyldu þau koma, og kom
Solveig þá með þrjá elstu sonu þeirra vestur í
apríl 1919.
Eftir það vann Jón á verslunarskrifstofum hjá
ýmsum fjelögum i Baltimore um næstu fimm
ár og keypti sjer á því tímabili hús það, er
fjölskyldan hýr enn í. En árið 1924 varð hann
alvarlega veikur af asthma, og varð þá frá verk-
um í heílt ár. En þá vildi svo vel til, að elsti
sonur hans, Jón, hafði fengið góða atvinnu við
skrifstofustörf, svo að fjölskyldunni var borgið.