Eimreiðin - 01.05.1904, Blaðsíða 43

123
stórblað heita eftir efnum þjóðar vorrar og ástæðum; kemur út
einu sinni eða tvisvar í viku, 80 arkir minst á hverju ári, og þær
stórar. Með ísafold hefjast ný tímamót í íslenzkri blaðamensku.
Blöð vorhöfðu áður undurlítiláhrif haft á hugsunarhátt þjóðar vorrar
Sú skoðun var alment ríkjandi, að blöðin ættu ekki að setja sér
það markmið. Pau ættu aðeins að vera skuggsjá þess, sem hreyfði
sér í þjóðlífinu, halda ekki fram neinni ákveðinni stefnu, en gefa
sem allra-flestum stefnum mótmælalaust lausan tauminn, og gjöra
helzt öllum skoðunum jafnhátt undir höfði. En auðséð hefur það
á ísafold verið, að ritstjóri hennar hefur eigi haft þenna skilning á
ætlunarverki blaðamannsins. Hann hefur aldrei dregið dul á skoð-
anir sínar, heldur látið þær eins ótvíræðlega í ljós og unt hefur
verið. Stöðugt hefur hann átt í höggi við andvígar skoðanir í
öllum efnum, sem frá hans sjónarmiði hafa meira og minna öfug-
ar verið, sumar rammöfugar og rangsnúnar, aðrar haldlausar og
ónýtar. Deilurnar milli andstæðra skoðana hafa aldrei með þjóð
vorri verið eins harðar og síðastliðinn aldarfjórðung. Hugsanir
hafa verið að vakna og skoðanir að myndast. En það er með
ungar skoðanir eins og óþroskaðan æskumann, er hann fyrst fer
að skifta sér af málum manna. Hann heldur að hann viti alt, en
hinir ekki neitt, og veitir þá ekki af, að hann sé dustaður dálítið
til af hinum eldri. Paö hefur Björn Jónsson verið næsta ótrauður
að gjöra og unnið með því þjóð sinni stórmikið gagn. Sumum
kann að hafa funaist hann við og við nokkuð þungur og harð-
hentur í þeim viðskiftum, og skulum vér ekki mæla það af hon-
Ein hin göfugasta tegund alvörunnar er heilög bræði (moralsk
incLignation), og 1 opinberu lffi hverrar þjóðar þarf nokkuð af
henni til að vera, ef stefnuleysið og öfugstreymið á ekki að fá
þar yfirhönd. Af þessari tegund alvörunnar á Björn Jónsson meira
í fari sínu en flestir íslendingar aðrir, þeir er nú eru uppi með
þjóð vorri, og eftir því ættu þeir að muna, sem leggja honum til
lasts, þegar hann er harðorður í garð mótstöðumanna sinna. Enda
álítum vér óhætt fram að taka, og þykjumst ekki segja það út í
bláinn, að enginn einn af samtíðarmönnum vorum hafi, þegar
alls er gætt, haft jafn-mikil áhrif og jafn-víðtæk á hugsunarháttinn
með þjóð vorri og hann. ísafold hefur þrátt fyrir alt myndað
nýtt almenningsálit í landinu; hún hefur myndað andrúmsloft í
andlegum skilningi, sem ekki var áður til. Ekki þorum vér að
segja, að það almenningsálit hafi enn orðið ofan á hjá meiri hlut-