Eimreiðin - 01.05.1904, Blaðsíða 66

146
þeirra nálega 40,000, sem talið er að lifi á sveitabúskap einum, og
þeirra 9,000, sem fást eingöngu við fiskiveiðar, vóru við manntalið
1901 rúmlega 12,000, sem höfðu bæði fiskiveiðar og landbúnað (eink-
um heyskap) að atvinnu jöfnum höndum, og eru með þeim taldir allir
þurrabúðarmenn. Gersamlega sveitabúar (landb.) vóru því um 51 °/o,
eingöngu sjómenn (fiskiv.) um n°/o og miðflokksmenn (fiskiv. og landb )
um i6°/o af allri þjóðinni. Þó að vísu megi ætla, að þeir, sem taldir
eru í þessum flokki, framfleytist aðallega á fiskiveiðum, getur þó
enginn vafi leikið á því, að ef menn teldu að 5i°/o af öllum lands-
búum lifðu á landbúnaði og 2 7°/o á fiskiveiðum, þá mundu þessar
tölur ekki gefa rétta hugmynd um hlutfallsgildi þessara tveggja at-
vinnuflokka, því hlutfallstala landbúnaðarins mundi þá augsýnilega
verða helzt til lág, en hlutfallstala fiskiveiðanna aftur helzt til há.
Sá hluti landsbúa, sem lifir á landbúnaði og fiskiveiðum, var 1880
talinn 85°/o, 1890: 82°/o og 1901: 78°/o. Svo virðist því sem stöðug
afturför hafi átt sér stað í þessum atvinnuflokki; en sú afturför lendir
þó eingöngu á landbúnaðinum (en ekki fiskiveiðunum), og henni sam-
svarar aftur sem andstæði framför sú, sem orðið hefur í iðnaðar- og
verzlunaratvinnu. Landbúnaðurinn framfleytir sem stendur ekki
fleiri mönnum á íslandi en í byrjun 19. aldar, öllu fremur nokkru færri,
og þar sem landsbúum hefur á öldinni fjölgað um 66°/o, er landbún-
aðurinn nú orðinn langtum atkvæðaminni að tiltölu, þó hann enn sé
helzti atvinnuvegurinn. 1 byrjun 19. aldar framfleyttu um 85°/o af
landsbúum sér á landbúnaði, en nú ekki nema rúmlega helmingurinn.
Gagnstætt því hafa fiskiveiðarnar smámsaman aukist og orðið að
mjög mikilvægri atvinnugrein; 1801 vóru þær reknar af einum (/2 °/o
af landsbúum, en 1901 af rúmlega lj.i þeirra.
Næst eftir landbúnað og fiskiveiðar er handverk og iðnaður
mikilvægasti atvinnuflokkurinn, þó hann ekki framfleyti nema 5 l/.i °/o
af þjóðinni (í Danmörku 28°/o). Sá flokkur hefur mjög vaxið síðustu
árin (1880: 2,1 °/o af landsbúum). Á verzlun og samgöngum
lifðu 1901 4°/o af landsbúum, á ólíkamlegri atvinnu 3°/o, á eign-
um sínum 2,1 °/o og 3,0 °/o vóru sveitarómagar. Er það býsna
há tala, en þó hátíð hjá því, sem áður var, t. d. 1870, er sveitar-
ómagarnir voru 5,6 °/o.
Margt fleira má af skýrslum þessum læra, en hér skal nú staðar
numið og 1 vísað í sjálfan bæklinginn, sem allir þeir, er nokkuð láta
sér ant um landsmál og landshagi, ættu að kynna sér sem bezt.
V. G.
BÚNAÐARRIT. 17. ár. Rvík 1903.
í árgangi þessum kennir margra grasa og hefur hann yfirleitt
kjarnkott andlegt fóður að færa fyrir bændur og búalýð. Forseti Bún-
aðarfélagsins, lektor Þórhallur Bjarnarson, ritar þar um ferð sína um
Snæfellsness- og Dalasýslu (sbr. Eimr. IX, 2 3 2), Stefán Stefánsson kenn-
ari fræðir menn um íslenzkar fóður- og beitijurtir og notagildi þeirra,
Torfi Bjarnason skólastjóri um túnrækt og túnasléttun og hve arðvæn-
leg hún sé, H. f. Gr'ónfeldt ritar um mjólkurskólann og mjólkurbúin
hér á landi, Guójón Guhmundsson búfræðiskandídat um kynbætur bú-