Eimreiðin - 01.09.1914, Blaðsíða 71

227
til skýringa, þegar þess þurfti við. Pá hefði bók hans orðið miklu
betri og gallaminni, en hún er nú. Höf. hefir yfirleitt reist sér hurð-
arás um öxl með því, að ætla að láta bók sína gína yfir öllu, fræða
um málið á öllum öldum, sýna hvað væri fornt, hvað nýtt, hvað rangt,
hvað útlenzkusletta og margt annað. En þetta er bæði honum og
öðrum fullkomin ofætlun, svo nokkuð sé á því byggjandi, meðan saga
tungu vorrar er jafnórannsökuð og hún enn er. Því þá rannsókn, sem
til þess þarf, getur enginn einstakur maður gert á skömmum tíma;
allrasízt sá, sem jafnan er hlaðinn mörgum annarlegum störfum, eins
og herra Jón Ólafsson hefir verið, og heldur hefir ekki notið fullkom-
innar vísindalegrar málfræðismentunar. Það verður því valt að treysta
því, að staðhæfingar bókarinnar um aldur og gildi orða og orðmynda
reynist ætíð réttar; og væri þá betur, að engar slíkar staðhæfingar
hetðu staðið í bókinni, því þær geta leitt margan á villigötur, sem reiða
sig um of á hana.
Þetta eru stærstu gallarnir á bókinni, en kostirnir þeir, að hún
inniheldur fjölda orða, sem aldrei hafa áður staðið í orðabókum, og
þá ekki síður skýringar á mörgu, sem hvergi er hægt að fá annars-
staðar. f’etta er svo mikill kostur, að mikið er fyrir það gefandi, og
jafnvel tilvinnandi að loka augunum fyrir göllunum þess vegna. Að
höf. muni þó ekki takast að ná í öll orð, sem til eru í málinu, er
auðvitað mál, enda ómögulegt til þess að ætlast. f’að verður að vera
verk framtíðarinnar að bæta því við, sem á vantar, og meiri líkindi til
að það takist, ef einu sinni hefir verið byijað með orðabók yfir megin-
þorra íslenzkra orða, sem fjöldi landsmanna hefir í höndum og fær
því smámsaman tækifæri til að reka sig á, hvað í vanti af orðum, sem
þeir þekkja. Til þess að fá fullkomna orðabók yfir tungu vora þarf
hvort sem er samvinnu margra manna. V. G.
PÉTUR GUÐMUNDSSON: ANNÁLL NÍTJÁNDU ALDAR.
II. hefti. Akureyri 1913. (Verð 1 kr.).
fetta hefti er jafnstórt 1. heftinu, 6 arkir, og nær yfir jafnlangt
tímabil, næstu 7 árin af 19. öldinni, 1808—1814. Segir þar meðal
annars frá Jörundi hundadagakóngi, en helzti stutt er þar yfir sögu
farið og engar nýjungar í frásögninni. Óþægileg villa er það á bls.
102, þar sem sagt er, að Rósa barnsmóðir Jóns sýslumanns Jakobs-
sonar, hafi nokkru seinna átt barn með Halldóri fö’burbróbur Jóns, í
staðinn fyrir bróbur hans, eins og rétt er frá skýrt á bls. 134, því þar
segir, að Halldór Jakobsson hafi verið föðurbróðir Jóns sýslumanns
Espólíns, sonar Jóns Jakobssonar.
Ekki er ólíklegt, að margir verði til að kaupa þennan annál, ekki
sízt þar sem Árbækur Espólíns eru nú ófáanlegar, enda ná ekki yfii
nema fyrsta þriðjung aldarinnar. V. G.
HIÐ ÍSLENZKA FRÆÐAFÉLAG. Ársbækur félagsins 1914
eru nú út komnar og eru þær þessar :
1. Píslarsaga síra Jóns Magnússonar, 3. (og síðasta) hefti. (Verð
kr. 1,50).