Eimreiðin - 01.09.1914, Blaðsíða 29

185
fengi og við skoðanir og ummæli margra líffærafræðinga og frægra
lækna á vínanda og áfengisnautn.
Ég skal nú í fám orðum lýsa áfengi og eðli þess frá efna-
fræðislegu og líffærafræðislegu sjónarmiði, og því næst drepa á á-
hrif þess á líkamann og hin helztu líffæri.
Áfengisefnið í öllum áfengum drykkjum er »eþýlalkóhólið«
(ÆthyLalkohol), sem samkvæmt frumefnum sínum er í efnafræð-
inni táknað með C2 H5 oH. Menn neyta þess í ýmsum þynning-
um. I öli og bjór eru ekki nema 2—8 °/o af vínanda, í vínum 8—
20 °/o og í brennivíni, konjakki og whisky 40—60 °/o. Eþýlalkóhól,
eða hreinn vínandi, myndast hvarvetna, þar sem gerð kemur í
sykur, og er dálítið af því bæði í moldu, lofti og vatni, og í
líkama manna og dýra, og eins í jurtum. I líkamanum myndast
það aðallega í blóðinu og miðtaugakerfinu, lifrinni og vöðvunum,
og mjög smáir skamtar af því finnast líka í þvagi og mjólk. Marg-
ir ætla, að vínandi myndist við gerð í þörmunum, og komist það-
an út í blóðið. Sumir halda því einnig fram, að sjálfar frumlur
líkamans framleiði örlítið af áfengi við efnabreytingu sína. Loks
má geta þess, að nokkrir vísindamenn hafa haldið því fram, að
allskonar sykur og sykurborin efni breytist fyrst í kolsýru og
vínanda við meltinguna. Hinn þýzki rithöfundur H. Meyer hefur
haldið því fram, að frumlur líkamans framleiði stöðugt vínanda,
og hann segir, að orsökin til þess, að það ekki finnist nema í
afarsmáum skömtum í líkamanum, sé sú, að það meltist svo fljótt
og komist svo fljótt inn í blóðið og vefi líkamans; því að 1 l/s
mínútu eftir að áfengis sé neytt, sé mikill hluti þess þegar kominn
út í blóðið.
Um meltingu (brenslu) vínanda í líkamanum hafa annars
verið mjög skiftar skoðanir fyr og síðar. Éað var efnafræðingurinn
mikli, þjóðverjinn Liebíg, sem árið 1840 fyrstur manna kom
fram með þá skoðun, að vínandi meltist og breyttist í kolsýru
og vatn í líkama mannsins. Franskir rithöfundar staðhæfðu aftur
á móti, að hann færi óbreyttur gegnum líkamann með þvaginu
og andardrættinum. Rannsóknir seinni tíma hafa sannað staðhæf-
ingu Liebígs, og nú efast enginn um, að mestur hluti þess vín-
anda, sem neytt er í hinum almennu áfengu drykkjum, meltist og
verði að kolsýru og vatni, og að ekki nema 1—8 °/o af honum
fari óbreytt út úr líkamanum, gegnum nýrun, hörundið og lungun,
með þvaginu, svitanum og andardrættinum, útönduninni. Eins og