Dagblaðið Vísir - DV - 19.12.1987, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1987.
11
Hver er þessi trú?
Þaö var langt liðið á Þorláks-
messukvöld. Jólin voru á næsta
leiti. Litli drengurinn hjúfraði sig
niður í koddann. Hann spennti
greipar, heyrði hjartað hamast og
barðist við ekkann. Hann fann
hræðsluna, óöryggið og óhamingj-
una nísta líkama sinn og hann hélt
niðri í sér andanum. Ur stofunni
heyrði hann óminn af rifrildi for-
eldranna - stundum þungan klið-
inn af samræðunum, stundum
skerandi hávaða biturra blótsyrða
og þess á milli brothljóð og hurða-
skelli. Hann heyrði ekki orðaskil,
vildi ekki heyra þau, en skildi ógn-
ina sem stafaði af þessum átökum,
fann kuldann sem læsti sig um
íbúðina. Pabbi og mamma rifust og
slógust, pabbi og mamma, fólkið
sem hann elskaði, fólkið sem hon-
um var kærast.
Þessi litli fimm ára snáöi lá þarna
einn í kytrunni sinni og beið milli
vonar og ótta; beið í angist og ör-
væntingu. Ekki gat hann stillt til
friðar. Ekki gat hann flúið undan
hávaðanum og heimslokunum í lífi
sínu. Hann gerði það eina sem
hann gat og kunni án þess aö vita
af hverju, án þess að nokkur segði
honum hvers vegna. Hann bað.
Hann bað til Guðs. Elsku góði Guð,
láttu ekki pabba og mömmu rífast.
Láttu þau ekki fara hvort frá öðru.
Leyfðu mér að eiga þau bæði
áfram. Og hann fór með Faðirvoriö
aftur og aftur, upphátt og í hljóði
og lofaði guði sínum að vera góður
um alia ævi ef hann bænheyrði sig.
Enginn hafði sagt honum að Guð
gæti gert honum gagn. Enginn
hafði sagt honum að bænin og trú-
in svaraði kalli hans á augnabliki
örvinglunar og hamstola ótta lítils
drengs sem heyrði foreldra sína
rífa hvort annað á hol. En samt,
samt bað hann eins og ósjálfrátt,
eins og það væri sjálfsagt og eðli-
legt, eins og hann vissi að það væri
það eina sem hjálpaði honum og
hjálpaði kannski líka pabba og
mömmu.
Hver er hún, þessi trú, þessi bæn,
þessi handleiðsla, sem gefur okkur
styrk þegar allar bjargir eru bann-
aðar? Hver er það sem segir
deyjandi manni að vona, sorg-
mæddum að huggast, litlu bami að
biðja? Enginn getur svaraö því,
ekki einu sinni guð almáttugur, því
hann talar ekki til okkar nema á
þann dulúðuga hátt að leyfa okkur
að tilbiðja sig í fullkominni fáfræði
um allt nema það eitt að hann sé til.
Stund bænarinnar
Mannkynssagan úir og grúir af
örlögum og atburðum þar sem
sögupersónur lenda í þeirri lifs-
reynslu að gefa sig guði á vald,
kalla á hjálp hans, sækja styrk til
hans, lúta vilja hans. Hver man
ekki þá ótrúlegu en ógleymanlegu ■
frásögn sjómannsins frá Vest-
mannaeyjum sem sat á kili sökkv-
andi bátsins með skipsfélögum
sínum. Þarna sátu þeir úti á'regin-
hafi og gátu enga björg1 sér veitt.
Hvað gerðu þeir? Þeir fóru með
bænirnar sínar, allar þær bænir
sem þeir kunnu, aftur og aftur,
þangað til þeir hurfu einn af öðrum
í hina köldu gröf. Hann einn sem
var til frásagnar af þessum atburði
komst lífs af eftir hetjulegt sund til
lands. Hann lifði félaga sína til að
segja frá þeirra hinstu stund og
hann skammaðist sín ekki fyrir
bænirnar og tilbeiðsluna.
Hvað skyldu margir íslenskir sjó-
menn hafa kvatt þennan heim þar
sem enginn var til frásagnar af
bænum þeirra til Guðs, enginn til
að segja frá þeirri heilögu kveðju-
stund þegar ekkert er eftir og
siðasta vonarljósið slokknað?
Og þaö eru fleiri sem eiga sínar
stundir með Guði og bæninni: ein-
stæðingarnir sem hvergi eiga höfði
sínu að að halla nema félagsskap
einverunnar; drykkjumennirnir
sem telja sér alla vegi færa þangað
til þeirra uppgötva vanmátt sinn;
trúleysingjarnir sem lifa í vissu
sinni um eigin mátt og megin þang-
að til þeir skilja umkomuleysi sitt.
Manndómurinn er talinn vera fólg-
inn í hreystinni og eigin ágæti en
þegar allt kemur til alls þá er sá
manndómur mestur og bestur að
beygja sig í auðmýkt og undirgefni
fyrir trúnni og tilbeiðslunni.
Til þess þarf ekki þekkingu á
guðfræði; ekki frelsun eða opin-
berun; ekki kraftaverk eðá upp-
ljómun andans. Allt sem þarf er sú
vitneskja, sem mætir hverjum og
einum á lífsleiðinni, að til sé vald
og máttur, skilningi og veraldar-
vafstri æðra, hvort heldur þaö er
grátur eða gleði, harmur eða hugg-
un, glæpur eða góðverk. Alls staöar
mætir maður þörfinni fyrir að
þakka, fyrirgefa, hugga, biöja, trúa.
Jafnvel gleðin og ástin eru stefnu-
mót við almættið vegna þess að
kærleikurinn er ávöxtur trúarinn-
ar, alveg eins og fyrirgefningin er
aileiðing syndarinnar. Fyrirgef oss
vorar skuldir svo sem vér og fyrir-
gefum vorum skuldunautum. Er
hægt að segja meira? Er hægt að
fara fram á annað?
Allt hið góða og vonda
Hver er hún, þessi trú? Guð í
upphæðum? Kristur á krossinum?
Orð Biblíunnar? Andi jólanna?
Ég held að svörin séu jafnmörg
og þeir sem spyrja. Hver hefur sína
persónulegu reynslu, sína eigin
útskýringu á því hvernig trúin hef-
ur sótt hann heim. En innihald
hennar, tilgangur og afrakstur er
alltaf sá sami þótt í ýmsum mynd-
um sé. Það er vitneskjan um tilvist
hans, þess sem ræður för. Guð er
ekki persóna, ekki holdi klædd
vera, ekki göfugur andi í upphæð-
um. Guð er í okkur sjálfum og
sagan um Krist, fæöingu hans,
kenningar, krossfestingu og upp-
risu er ekki annað en fyrirmynd
af lífi okkar sjálfra, í okkur og með
okkur og hjá okkur. Það er hins
vegar undir okkur sjálfum komið
hvort við ræktum guðstrúna sem
býr í okkur og bíður eftir okkur.
Kirkjan gerir sitt og kennimenn-
irnir en þó er það fyrst og fremst
lífið í öllum sínum myndum og
gerðum, já, allt hið góða og vonda
sem verður á vegi okkar, sem er
til vitnis um að fæðing frelsarans,
líf hans og upprisa endurtekur sig
í örlögum allra manna í einni eða
annarri mynd.
Hver er hún, þessi trú?
Það þarf enga heimspeki til að
komast að því að mannsævin er
þymum stráð. Freistingarnar,
breyskleikinn, syndin, hatrið, ill-
girnin, girndin og græðgin: Allt
þetta þekkjum við, ýmist af því það
hefur verið á vegi okkar eöa ann-
arra sem við umgöngumst. Sá yðar
sem syndlaus er kasti fyrsta stein-
inum. Enginn verður svo fullkom-
inn eða sannkristinn að honum sé
undankomu auðið í einu eða öðru
af því sem telst til misgjörða.
Greindur maður getur verið ill-
gjarn. Sterkur maður getur verið
ístöðulaus. Auðugur maður getur
verið gráðugur. Það fer ekki alltaf
saman gæfa og gjörvileiki.
ítuttugu aldir
Kristindómurinn gengur heldur
ekki út á það að uppræta syndirnar
í eitt skipti fyrir öll. Kristindómur-
inn veitir hins vegar leiðsögn við
vandamálum og spurningum, ör-
væntingu og iðrun. Boðskapurinn
er einfaldur: kærleikur og fyrir-
gefning. Gerið við aðra svo sem þér
viljiö aö aðrir geri yður. Fyrirgef
oss vorar skuldir svo sem vér og
fyrirgefum vorum skuldunautum.
Jesús Kristur kenndi okkur að
umgangast náungann af kærleika
og sagði: Elska skaltu bróður þinn.
Boðorðin tíu og raunar allar Bibl-
íusögurnar ganga út á þessa gullnu
kenningu. Og svo var Guð mis-
kunnsamur að hann sendi son sinn
eingetinn til að boða guðstrú og
kristindóm. Fæðing frelsarans,
starf hans og líf verður aldrei skilið
öðruvísi en að koma þessum ein-
falda boðskap á framfæri.
En hver er hún þá, þessi trú sem
stundum virðist mega sín lítils and-
spænis styrjöldum, glæpum og
mannvonsku? Hver er hún, þessi
trú sem hefur bænina eina að vopni
og býður samviskuleysinu byrg-
inn? Er ekki Jesús Kristur sjálfur
frægasta fórnarlamb miskunnar-
leysisins? Jú, rétt er það, en hann
er einmitt persónugervingur kenn-
ingarinnar sem boðaöi frið og frelsi
og fyrirgefningu með orðum einum
saman, gekk fram fyrir skjöldu,
afvopnaði efasemdarmennina með
kraftaverkum sínum, sannfærði
postulana með kenningum sínum,
kaffærði vopnagnýinn með dæmi-
sögum sínum og kristnaði ræningj-
ana á krossinum - og fórnaði til
þess lífi sínu til að orð hans mættu
lifa.
í tuttugu aldir hefur verið reynt
að sýna mannheimi fram á að frið-
ur og frelsi fæst ekki með vopnum
og valdi heldur með rækt hugans,
kærleikanum og fyrirgefningunni.
Hitt er svo annað mál að maðurinn
hefur ekki ennþá lært þessa lexíu
og kannski mun það taka hann
tuttugu aldir enn að læra af mistök-
um sínum. En það er ekki við
guðstrúna að sakast heldur okkur
sjálf sem höldum hana ekki í heiðri.
Já, hver er hún, þessi trú sem
gefst ekki upp, þessi óbifanlega trú
um að hið góða sigri, að guð sé með
okkur? Án þeirrar trúar, þeirrar
vonar, þeirrar vissu er engin fram-
tíö, ekkert líf.
Líf og Ijós
Jólin eru trúarhátíð, hátíð gjafa
og góðvildar, hátíð fæðingar og nýs
lífs, hátíð vonarinnar og gleðinnar
yfir ljósi sem kviknaði, hátíð kon-
ungs sem lagður var í jötu íágt. Og
hinn kristni heimur syngur lofsöng
og undir tekur englasöng. Mér dett-
ur ekki í hug að lýsa þessum
áhrifum, þessum sterku allsherjar
áhrifum, sem jólin hafa um alla
heimsbyggð. Það gerir hver fyrir
sig. En ég spyr enn í forundran og
lotningu: Hver er hún, þessi trú og
þessi bæn, sem getur okkur ljós og
líf, trú sem birtist litlum dreng á
tárvotum kodda, misindismanni í
niðurlægingu, sjómanni á heljar-
stund? Ekki er hún sjáanleg, ekki
er hún áþreifanleg. Samt er hún
nálæg hverjum þeim sem þarf á
henni að halda og aldrei nálægari
en á aðventu og jólum þegar við
sameinumst öll í bæn bænanna,
Faðirvorinu. Trúin er vort daglega
brauð, á henni þrífumst við og
nærumst að efni og anda.
Það er merkilegt, raunar merki-
legast af öllu þvi sem við upplifum
á tímum vísinda, þekkingar og upp-
lýsinga um allt milh himins og
jarðar, að maðurinn stendur jafri-
fáfróður gagnvart trúnni og for-
sjóninni og hirðingjarnir á dögum
Krists. Hinn lærði og lífsreyndi
maður er engu nær um það hvaðan
sá kraftur og köllun kemur sem
fylgir trúnni og fær okkur til að
krjúpa fyrir henni og játast henni.
í því felst styrkur hennar og í því
felst svarið því að svarið er hún
sjálf.
Við erum öll eins og litli drengur-
inn sem bað til Guðs, sem sótti
styrkinn í bænina og trúna. Við
erum öll börn Guðs, í auðmýkt
okkar og undirgefni.
Ellert B. Schram
(Flutt i Neskirkju 29. nóvember sl.)