Dagblaðið Vísir - DV - 19.12.1987, Blaðsíða 25

LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1987.
25
Finnur Guömundsson kom þarna
í hverjum mánuði árið 1937 og vann
við að taka sýni af svifi úr sjónum.
Hann gerði þetta á klukkutíma fresti
í heilan dag en dvaldi í Eyjum þar
til hann komst til lands. Þennan bið-
tíma fórum við í gönguferðir um
Heimaey og hann sagði mér frá ýms-
um verkefnum sem væru óleyst
varðandi okkar sjófugla.
Leit að
storaisvölunni
Upp úr þessu fór ég að athuga
sjófuglana sérstaklega, fyrst sæsvöl-
urnar eða skrofurnar sem eru lítt
þekktir fuglar. Ég var í mörg ár að
finna og kynna mér svokallaða litlu
sæsvölu'eða stormsvölu sem var vit-
að að yrpi í Eyjum. Ungar hennár
höfðu fundist en enginn vissi hvar
hún hélt sig.
Eins athugaði ég í björgunum hvað
væri af langvíu og hvað af stuttnefju;
einnig hve algengt sérstakt litaraf-
brigði væri innan langvíustofnsins.
Það er svokölluð hringvía sem er
hvergi algengari við Atlantshafið en
í Vestmannaeyjum.
Þetta var verkefni sem ég hélt
áfram með eftir að ég fór frá Eyjum
og varð íþróttafulltrúi. Þá reyndi ég
á ferðum mínum á sumrin að bregða
mér út í björgin og út í úteyjar, þegar
ég var nærri þeim, og kynna mér
búsvæði sjófuglanna.
í Vestmannaeyjum voru námfúsir
krakkar sem höfðu mikinn hug á að
þekkja náttúruna. Það átti sérstak-
lega við um fjöruna og lífið í sjónum
en líka fuglana. Þá gerði ég drög að
þessari bók um einkenni fuglanna til
að þeii; gætu sett á sig það sem væri
helstu sérkenni þeirra.
í bókinni er lögð aðáláhersla á að
sýna á glöggan hátt helstu sérkenni
fuglanna og þetta var í aðalatriðum
það sem ég gerði fyrir krakkana í
Eyjum. Fyrir skömmu tók ég þessi
drög fram og gerði úr þeim ellefu
greina flokk fyrir Skinfaxa, tímarit
ungmennafélaganna. Ungmennafé-
lögin voru þá r.ieð svokallaða
göngudaga og þetta var gert til að
fólk gæti litið til fuglanna á göngu-
ferðunum.
Dæmdur
til verksins
Þegar ég síðan sá plöntuhand-
bókina frá Erni og Örlygi ákvað ég
að hvetja þá til að gefa út hliðstæða
bók um fuglana. Þeir sýndu strax
áhuga á því en það reyndist erfiðara
aö fá menn til að vinna verkið. Þeir
dæmdu það því á mig að skrifa þetta
sjálfur, sem ég og gerði.
Þeir fengu Kristin Hauk Skarphéð-
insson líffræðing til að lesa þetta yfir.
Hann gaf bókinni góðan vitnisburð
og það varð til þess að verkinu var
haldið áfram. Kristinn benti einnig á
Jóhann Óla Hilmarsson sem er mik-
ill áhugamaður um fuglaskoðun og
góður ljósmyndari. Hann vann með
mér að öllum þáttum bókarinnar en
Kristinn gaf góð ráð og gagnrýndi
bæði texta og myndir.
í allt eru það 34 ljósmyndarar sem
hafa tekið myndirnar í bókinni.
Flestar á Grétar Eiríksson en Sigur-
geir Jónasson í Vestmannaeyjum og
Jóhann Óli eiga einnig margar. Þegar
farið var að safna myndum í bókina
kom í ljós að menn taka fyrst og
fremst myndir af hinum Utfógru
fuglum og því er lítið um myndir af
fuglum í vetrarbúningi og af kven-
fuglum sem eru yfirleitt ekki eins
btskrúðugir og karlfuglarnir. Lengi
gekk t.d. iUa að finna mynd af snjó-
tittUngi sem þó er með algengustu
fuglum.
Vegna þessa varð Uka að leita til
Danmerkur með myndir. Þar er
gagnmerk stofnun sem heitir Biofoto
og þar eru til sérstaklega góðar
myndir af fuglum, teknar hér á ís-
landi og víðar á Norðurlöndum því
okkar tegundir fara víða. Við íslend-
ingar eigum sjálfir enn mikið óunniö
í að taka myndir af okkar fuglum þar
sem sérkenni þeirra koma fram. Það
er ekki nóg að taka myndir í fallegri
stemningu eða landslagi ef sérkennin
glatast. Af þessum ástæðum urðum
við að láta mála myndir af sex fugl-
um og það gerði Brian Pilking-
ton.
110 eða 300 fuglar
Það gleymist oft, þegar myndir
eru teknar af fuglum, að þeir eiga sér
ýmsa búninga eftir aldri og árstíðum.
Hér eru 70 íslenskir varpfuglar og í
allt 110 ef þeir sem hafa hér ein-
hverja viðkomu eru taldir með.
Sumir fuglar, eins og veiðibjallan,
eru þrjú fyrstu árjn að breyta um
ham og skipta auk þess um lit eftir
árstíðum. Þetta geta því virst margir
fuglar og þótt talað sé um 110 fugla
hér þá geta þeir komið mönnum fyr-
ir sjónir sem 300 fuglar. í bókinni
reynum við að draga þessi einkenni
fram. Myndirnar eru líka mjög mik-
ilvægar því þær segja oft meira en
langur texti.
Ég hafði auðvitað annað ævistarf
en fuglaskoðnn því ég var íþróttafull-
trúi ríkisins í 40 ár og er því þekktari
sem skrúðgöngumeistari en fugla-
skoðari en þetta hefur verið mitt
hugfang að fara út og ganga og skoða
náttúruna. Þegar krakkarnir voru
ungir var farið á sunnudögum í skoð-
unarferðir um nágrennið.
Hér á Suðvesturjandi eru stærstar
fjörur á íslandi og þeim fylgir alltaf
mikið fuglalíf. Nú í nokkur ár höfum
við áhugamenn um fuglaskoðun far-
ið og talið fugla þegar stystur er
dagur, núna milli jóla og nýárs. Það
er reynt að fá eins marga í þetta verk
og hægt er og draumurinn er að taln-
ingin geti farið fram allt í kringum
landið. Núna er talið óshtið frá Eyr-
arbakka og til Faxaflóa og á nokkr-
um stöðum öðrum. í 31 talningu á
jafnmörgum árum höfum við séð 90
tegundir sem er auðvitað merkilegt
hér norður á íslandi í svartasta •
skammdeginu.
Talning
við Sandgerði
Ég hef Sandgerðissvæðið sem er
ákaflega gott. Þar eru miklar fjörur
og leirur og gott land fyrir fugla. Ég
hef talið þar 40 tegundir. Það er stór-
kostlegt að hafa þetta aö hugfangi og
það eru margir sem gera það.
Ég get nefnt Bjöm Guöbrandsson
barnalækni sem birti ævisögu sína
nú í haust. Þetta er maður sem hefur
verið önnum kafinn við sín lækn-
ingastörf en hann lætur fuglana samt
ekki fram hjá sér fara. Úlfar Þórðar-
son er annar læknir sem einnig er
mikill fuglaskoðari. í þennan hóp
hafa einnig bæst margir á seinustu
árum og ég vona að bókin verði til
að fjölga þeim. ■
Á landsmóti ungmennafélaganna
hefur greining á plöntum lengi verið
keppnisgrein. Síðustu árin hefur
áhuginn þó verið að dofria en eftir
að Plöntuhandbókin kom út jókst
hann verulega. Á síðasta landsmóti
voru 38 keppendur j þessari grein og
þarna sigruðu unglingar. Ég vona að
Fuglahandbókin komi að sama
gagni.
Þetta er áhugamál sem ákaflega
mikil hvíld er í að stunda og ákaflega
spennandi að fylgjast með litskrúði
fuglanna og hreyfingum þeirra, flugi
og hljóðum. Þetta gefur mér ákaflega
mikið og Uka það að hugleiða að þess-
ir fuglar eru afkomendur skriðdýra,
þessara stóru dreka sem flugu um
loftið. Flug fuglanna sldldu menn
ekki fyrr en þeir gátu flogið sjálfir.
Fuglaskoðun
er íþrótt
Alþýða manna hefur alltaf fylgst
mikið með fuglum og þaö er merki-
legt að hér hafa veiðar á mörgum
fuglategundum alltaf verið fordæmd-
ar. Það hefur aUtaf verið fyrirlitið
að veiða lóu eða spóa og aðra smá-
fugla. Hér hefur bara mátt veiða
bjargfugla og svo ijúpuna.
Fuglaskoðun er íþrótt þótt auðvit-
að megi spyrja hvaða gagn sé að
henni. Fyrir þá sem nytja fugla er
mjög gagnlegt að þekkja til lifnaðar-
hátta þeirra. Fyrir okkur hin er það
skylda að þekkja okkar land og nátt-
úru þess,“ segir Þorsteinn Einars-
son. -GK
Mömmur, pabbar, afar, ömmur, frænkur, frændur
GEFIÐ UNGU FRUMBÝLINGUNUM
-
FRÁBÆR GJÖF OG KÆRKOMIN
Þau eru að byggja eða lagfæra gamalt húsnæði og
næstum allt vantar í nýja heimilið - eins og útidyrahurð, flísar,
bað o.fl. o.fl. Hvað á að velja? Hvað gleður þau mest?
Auðvitað er erfitt að veija fyrir aðra.
Ekki viltu gefa peninga, ekki viltu heldur spyrja hvað vanti.
Hvað skal þá gera?
Gjafabréfið frá Byko ieysir úr þessum vanda.
Það gefur handhafa kost á að velja sjálfur byggingavörurnar í
Byko, en þar fæst því sem næst allt í húsið.
Upphæðin er þitt val.
Þú ákveður upphæð gjafabréfsins, sem er fallega teiknað og
áritað þeim er gjöfina fær. Tilefnið getur verið hvað sem er.
Það birtir yfir búskapnum
með GJAFABRÉFiNU FRÁ BYKO
KÓPAVOGI
SIMI 41000
HAFNARFIRÐI
SÍMI 54411
AUK hf. 10.72/SÍA