Dagblaðið Vísir - DV - 19.12.1988, Blaðsíða 55

MÁNUDAGUR lð. DESEMBER 1988.
59
Menning
Spor dansara
Trúlega hafa margir beðiö með tals-
verðri tilhlökkun eftir því safni
ljóðaþýðinga eftir Geir Kristjánsson
sem nú kom út hjá Máh og menningu
og ber heitið Undir hælum dansara.
Það sem áður hefur birst af þýðing-
um eftir Geir hefur borið vitni um
fyllstu vandvirkni og smekkvísi jafnt
í vali kvæða sem vinnslu, þar sem
hann meðal annarra hefur tekið til
þýðingar mörg áhugaverðustu skáld
þessarar aldar á Vesturlöndum, svo
sem Pound, Lorca, Seferis og Brecht.
Það eru þó öðru fremur þýðingar
Geirs úr rússnesku sem hljóta að
vekja forvitni, enda hefur hann þar
verið mikilvirkastur, ekki síst við
sjálf höfuðskáldin Púsjkín og Maj-
akovskí, og það má búast við því að
mörgum verði kærkomið að fá nú
þetta safn kvæða eftir tíu rússnesk
skáld frá tuttugustu öld, sem hefur
verið mikill blómatími ljóðlistar þar
í landi, einkum fyrri hluti hennar.
Tímenningarnir
Af þessum sökum myndar safnið
strax nokkuð sterka heild, og skáldin
í bókinni eiga það einnig sameigin-
legt að hafa verið „undir hælum
dansara“, ef dansara skyldi kalla, og
orðið óþyrmilega fyrir barðinu á
ósköpum þeim er yfir land þeirra
hafa gengið á öldinni. Það sem Alex-
ander Blok kallar „ógnarár Rúss-
lands“ árið 1914 verður jafnvel létt-
vægt í samanburði við það sem á eft-
ir kemur, og það segir sitt að þrjú
skáldanna styttu sér aldur en önnur
þurftu ýmist að sjá á bak nánustu
ástvinum í böðuls hendur eða fanga-
búðir eða láta þar lífið sjálf eða þá
að hrekjast úr landi og svo mætti
lengi telja.
Hins vegar er bókin fjölbreytileg
að því leyti að öll skáldin hafa sín
sterku persónueinkenni sem þýð-
andanum tekst með ágætum að
túlka, hvort heldur er einmana-
kennd Bloks, sveipuð fáguðum tákn-
sæisstíl, djúpur tregi Akhmatovu,
sem íklæðist sterkum náttúrumynd-
um með rússneskum vetrarblæ, bit-
ur og beittur stíll Mandelstams, ekki
síst í níðstöng þeirri er hann reisti
Stalín 1934 og myndar andstæðu við
lofköst þann er hérlend skáld hlóðu
honum á sama tíma, alþýðlegan
kveðskap Éseníns, tærleika og lát-
leysi Tsétajévu sem verður einskon-
ar rússnesk Sapfó og yrkir til Afrod-
Bókmenntir
Kristján Árnason
ítu í útlegð sinni, eða þá torræðara
og óbeinna ljóðmál Pasternaks. Hér
sjáum við einnig mildari og hljóð-
látari hiiðina á trölhnu Majakovskí,
en hann er ekki síður stór í kvæðum
þar sem hann staldrar við til að horf-
ast í augu við eigin stöðu en þar sem
hann fer mestum hamförum í boðun
byltingahugsjóna, og máttur orða
hans síst minni þar sem hann skynj-
ar þennan mátt sem „fallið krónu-
blað undir hælum dansara", eins og
það heitir í broti úr kvæði sem hann
orti rétt fyrir andlátið, en þar sem í
orðum hans dynur sem mestur
„stormklukknahlj ómur' ‘.
Enn meitlaðri
Það er athyglisvert hve mikið ald-
ursbil er milh eldri skáldanna sjö

Geir Kristjánsson.
sem öll eru fædd skömmu fyrir alda-
mótin síðustu og hinna þriggja síð-
ustu sem koma fram fyrst í þann
mund er fimbulvetur Stalíntímans
er tekinn að víkja fyrir smávegis
þíðu. Þó er sem Évtúsjenko taki upp
þráðinn frá Majakovskí að mörgu
leyti, jafnt i gervi forsmáðs elskhuga
sem í líki eldlegs ádeiluskálds, eins
og í hinu magnaða kvæði Babí Jar.
Það kvæði birtist raunar áður í þýð-
ingasafni Geirs, Hin græna eik, sem
kom út árið 1971, en þýðingin er hér
endurskoðuð og orðin enn meitlaðri
en áður. Yngsta skáldið í bókinni,
Jósef Brodskí, kann vel að bregða
fyrir sig nöpru háði sem hittir vel í
mark, enda er stjómkerfið um hans
daga ekki síst orðið hlægilegt, þar
sem það rígheldur í gamlar lygar sem
menn eru búnir að sjá í gegnum, og
því fer vel á því að enda bókina á
kvæðinu um minnisvarða lyginnar.
En sú höfuðskepna hefur á þessari
öld átt fáa skæðari óvini en skáldin
rússnesku.
KÁ.
Geir Kristjánsson:
Undir hælum dansara
- Rússneskar Ijóðaþýöingar.
Mál og menning, 1988. 70 bls.
SLIDES SYNINGARVELAR
OG SÝNINGARTJÖLD í ÚRVALI
Liesegang
am
m

LJOSMYNDAÞJONUSTAN HF
LAUGAVEGI 178 - REYKJAVÍK - SÍMI 685811
QQmi
mTiimma
nrm1