Dagblaðið Vísir - DV - 19.12.1988, Blaðsíða 27

■m
MÁNUDAGUE 19. DESEMBER 1988.
27
Merming
„Kjarngóð og auðug
íslenska“ Odds
Nýja testamenti Odds Gott-
skálkssonar, sem nú er út komið í
aðgengilegri útgáfu, markaði á sín-
u'm tíma margvísleg þáttaskil í ís-
lenskri kirkju- og menningarsögu.
Hér var um að ræða fyrstu bókina
sem prentuð var á íslenska tungu,
gefin út í Hróarskeldu árið 1540.
Fræðimenn eru jafnframt sam-
mála um að íslenskri tungu hefði
verið mikil hætta búin ef þessi þýð-
ing hefði ekki orðið til. 141 saman-
burðar er gjarnan vísað til þess
hvemig fór fyrir tungu Norð-
manna á sama tíma.
„íeinufjósi"
Ekki fer 'neinum sérstökum sög-
um af fjósinu í Skálholti fyrr en
ungur maður í þjónustu biskupsins
gerði sér vistarverur þar. Söguna
af Oddi Gottskálkssyni, sem gerði
það fjós frægt með því að nýta það
sem skrifstofu sína, þekkja flestall-
ir íslendingar. Fræg eru sömuleiðis
þau orð er hann lét falla viö vin
sinn þess efnis „að Jesús lausnar-
inn hefði verið lagður í einn asna-
stall en nú tæki hann að útleggja
og í móðurmáli hans að snúa hans
orði í einu fjósi“. Oddur hefur ver-
ið kallaður „einn af mestu málsnill-
ingum, sem við höfum átt“ og Jón
Helgason prófessor, sem meira en
nokkur annar hefur rannsakað
málfarið á Nýja testamenti Odds,
segir að „enginn, sem vill kynnast
sögu íslenskrar tungu, getur látið
undir höfuð leggjast að athuga
Nýja testamenti Odds Gottskálks-
sonar".
Mikið fagnaðarefni
Það er mikið fagnaðarefni að
Nýja testamenti Odds skuli nú gef-
ið út meö nútímastafsetningu. Odd-
ur hefur meira en nokkur annar
Bókmenntir
Gunnlaugur A. Jónsson
mótað íslenskt biblíumál og því er
afskaplega fróðlegt að hafa nú þýð-
ingu hans aðgengilega til saman-
burðar en þó fyrst og fremst til að
njóta. Er full ástæða til að þakka
útgefendum þetta framtak.
Bókaforlagið Lögberg annaðist
útgáfuna í samvinnu við Hið ís-
lenska biblrufélag, Kirkjuráð og
Orðabók háskólans. Hópur valin-
kunnra fræðimanna og bókagerð-
armanna lagði hönd á plóginn til
að gera þessa bók sem best úr
garði. Mjög fróðleg inngangsorð að
bókinni rita dr. Sigurbjöm Einars-
son biskup, Guðrún Kvaran orða-
bókarritstjóri, Gunnlaugur Ing-
ólfsson orðabókarritstjóri og Jón
Aðalsteinn Jónsson, forstöðumað-
ur Orðabókar háskólams.
Ósamræmi látið halda sér
Það er að sjálfsögðu mikið álita-
mál hvernig fara skal að þegar búa
á fomt rit í aðgengilegan búning
fyrir nútímalesendur. Ritið þarf að
vera læsilegt og auðskiljanlegt en
jafnframt að halda sem mestu af
sínum sérkennum. Sjálfum finnst
mér viö lauslegan lestur ýmissa
kafla þessarar nýju útgáfu að
lengra heíði að skaðlausu mátt
ganga í samræmingarátt. Útgef-
endur bókarinnar segjast hins veg-
ar hafa „af ráðnum hug látið ýmiss
konar ósamræmi halda sér“.
„Ve“ er dæmi um orð sem hlýtur
að virka mjög ankannalegt á nú-
tímalesanda. Því hefði hiklaust átt
að breyta í „vei“. Þegar „inn“ og
„hinn“ standa í sömu málsgrein,
sömu merkingar, fmnst mér það
tvímælalaust vera dæmi um ósam-
ræmi sem ástæöulaust sé að halda.
„Fannt“ í stað „fannst" hlýtur
t
Xcffamcnr/tJcfu Cþri(H
cigmligoiD * ÉCuðngrlia f>aer buA
flulpc pxDifaDi i PmDí/bírt < \)i\t
meiQfmt bfls poílulac t ®aDi fpi
alla mcfl HDðn ITrtpuDo. f>au
ccu ou bwt vtlogo a Ylot
cgwui (BuDitrtlops ?
DyrDac/ cri «(muga#
nú ttl fðimDar?
Öalubulpar.
Titilblað Nýja testamentisins i þýð-
ingu Odds Gottskálkssonar.
sömuleiðis. að virka óþarflega
framandi á nútímalesanda. 1. per-
sónufornafnið „vær“ er annað
dæmi. En allt slíkt er að sjálfsögöu
svo mikið álitamál að engin ástæða
er til að halda áfram. í inngangs-
orðunum er gerð grein fyrir þeim
vinnureglum sem útgefendurnir
settu sér. í bókinni geta menn einn-
ig borið texta Odds frá 1540 saman
við nýjustu biblíuþýðinguna frá
1981. Verður þá fljótlega Ijóst,
hversu stóran hlut Oddur á enn í
íslensku biblíumáli. Nægir aö
skoða „faðir vor“ og óðinn til kær-
leikans í 1. Korintubréfi 13 til að
sannfærast um þetta. Að lokum
skal hér tekið dæmi úr þýðingu
Odds á jólaguðspjalli Lúkasar.
„Af miklum ótta hræddir"
„Og fjárhirðar voru þar í sama
byggðarlagi um grandana við fjár-
húsin, sem varðveittu og vöktu yfir
hjörð sinni. Og sjá, að engill Drott-
ins stóð hjá þeim, og Guðs birti
ljómaði kringum þá. Og þeir urðu
af miklum ótta hræddir, og eng-
illinn sagði til þeirra: Eigi skulu
þér hræðast, sjáið, því að eg boða
yður mikinn fognuð, þann er sker
öllum lýð, því í dag er yður lausn-
arinn fæddur, sá að Kristur Drott-
ins, í borg Davíðs.“
Óhætt er að taka undir með dr.
Sigurbirni Einarssyni er hann seg-
ir í formála þessarar útgáfu að
málið á Nýja testamenti Odds sé
„kjarngóð og auðug íslenska, gædd
miklu lífi“. G.A.J.
Nýja testamenti Odds Gottskálkssonar.
612 bls. Útg.: Lögberg, Sverrir Kristins-
son. Reykjavik, 1988.

MULINEX HRÆRIVÉLASAMSTÆÐAN KR.
7.990,- stgr.
HITACHI TÖLVUSTÝRÐUR ÖRBYLGJUOFN
MEÐ SNÚNINGSDISKI KR. 20.805,- stgr.
RYKSUGUR FRÁ KR. 4.900,- stgr.
HANDRYKSUGUR KR. 1.980,- stgr.
BÍLARYKSUGA KR. 1.490,- stgr.
EF ÞU VILT EKKI
GEFA
FJÖLSKYLDUNNI
ÁFENGISMÆLI,
ÞÁ ER ÝMISLEGT
FLEIRA
NYTSAMLEGT
HL HJÁ RÖNNING
í KRINGLUNNI!
KRUPS EXPRESSO KAFFIVÉL KR. 4.953,- stgr.
KRUPS SAMBYGGÐ EXPRESSO OG VENJU-
LEG KAFFIVÉL KR. 8.948,- stgr.
HITACHI SJÓNVARPSTÆKI MEÐ FJARSTÝR-
INGU KR. 32.110,- stgr.
HITACHI VIDEOTÆKI MEÐ FJARSTÝRINGU KR.
47.405,- stgr.
ÚTVARPSKLUKKUR FRÁ KR. 1.990,- stgr.
ÁFENGISMÆLIR KR. 2.990,- stgr.
. ^•RÖNNING
•//f/l heimilistæki
KRINGLUNNI 8-12/103 REYKJAVÍK/SÍMI (91)685868
HITACHI SAMBYGGÐ ÚTVARPS- OG SEGUL-
BANDSTÆKI FRÁ KR. 6.500,- stgr.
HITACHI GEISLASPILARI KR. 13.775,- stgr.