Þjóðviljinn - 24.12.1967, Blaðsíða 15

— Ertu þá sósíalisti?
— Ég er með verkamönnun-
um.
Rektor brosir bretöa bix>sinu
sínu að þessari hátíðlegu trúar-
játningu. Af þvi þykist ég geta
ráðið að ekki eigi að reka mig
úr skólanum. En það sé ég i
hendi mér, að það muni þykja
ekki lítil sérvizica og ankanna-
leiki hér í þessum bæ, að fylgja
verkamönnum að málum, því
ágreiningur um málefni gerist
hér eingöngu meðal adjunkta.
— Það er nú svo, segir hann
— En skiptu þér ekki af þess-
háttar málum fyxr en þú ert
búinn að ljúlca burtfararprófi.
Við hérna erum hlutlausir.
Skólapiltarnir mega ekki láta
sjá sig í kröfugöngu. Við
skiptum okkur alls ekki af
stjórnmálum.
— Er það ófrávíkjanleg regla,
spyr ég í tvöfeldni minni.
— Já, það er ófrávíkjanleg
regla.
— Og ok.kur er iíka bannað
að fara á hótei og veitinga-
staði.
— Já, svarar rektorinn og
veit nú ekki hvaðan á sig
stendur veðrið.
— Hvernig stendur þá á því
að skólapiltarnir mega taka
þátt í fundum hjá Sambandi
ungra hægrimanna á Pósbhús-
hóteli, en ég má ekki taka þátt
í kröfugöngu?
Þá breikkar brosið á rektorn-
um fram úr öllu valdi. og mér
sýnist hann kætast ákaft af
heimsku minni. Þennan ágæta
íhaldsmann er engin leið oð
reka á stampinn, því rétturinn
og valdið og allt ágæti er hans
megin. Og ég fæ að heyra að
það sér tvennt ólfkt sósíal-
demókratar og Samband ungra
hægrimanna. En raunar er
hann ljúflyndið sjálft og vill
mér ekki neitt nema gott. En
hann vill kenna mér að greina
sundur rétt og rangt.
— Þessir fundir, sem þú átt
við, hafa engan mann hneyksl-
að, segir hann.
— En það hafa þessar kröfu-
göngur aftur á móti gert. Og
ég hlýt að vekja athygli þína á
því, að það verður ekki þolað,
að þetta endurtaki sig. Hann
kinkar kolli og gefur til kynna
að áheyrninni sé lokið. Og að
ári liðnu fer ég aftur í kröfu-
göngu, og þá bregður svo við,
að ég er ekki boðaður á fund
raktors. Sennilega hefi ég verið
klagaður eins og árið áður, svo
vdl þekki ég þessa blessaða
Sórey. En rektorinn hefur kosið
að láta sem ekkert sé, og til
þess voru nægar ástæður. Þökk
sé honum fyrir það.
En nú sem stendur er ég eins
og moldvörpugröfur á akri. Ég
veit ekki sjálfur hvaða rök
fylgja hegðun minni, heldur
gerist hún ósjálfrátt, eins og
upp úr myrkri og mold. Hérna
f bæ þessum og sikóla, sem eru
í andstöðu við allt sem ég
þekki. hlýt ég að taka svari
þess, sem ég tel vera mitt. Og
í samanburði við þessi. smá-
munalegu, lítilmótlegu skóla-
mannssjónarmjð sýnist það
stórt í sniðunum og djarfmann-
legt, en því geri ég mér ekki
grein fyrir, heldur set ég það
í samband við föður minn,
beinlínis. Það er hann og sjón-
armið hans, sem móta mig, og
þessu má ég engan veginn af-
neita, heldur verð ég að styðja
það.
Og svo ber það við einn góð-
an veðurdag, að kallað er á
mig í miðjum tíma, og ég er
beðinn að fara heim tii ungfrú
Rasmussen, þvi það sé kominn
maður að finna mig, og þetta
er þá föðurafi minn. Þarna sit-
ur hann alskeggjaður og veður-
barinn, og blessuð ungfrúin
skilur lítið sem ekkert í vest-
ur-józkunni hans, en samt hef-
ur honum einhvernveginn tek-
izt að láta hana skilja. að hann
vilji hafa tal af mér, þessi
einkennilegi, gamli bóndi, og
ekki stóð þá á henni að gera
mér boð að koma.
Afi minn hefur komið með
Matthildi, flutningabátnum, frú
Lemvig. Þetta skip þekki ég
vel- Það hefur innibyrgt mikla
sorg og mikla gleði. Stúlkur,
sem fóru til Kaupmannahafnar
til að giftast, fengu ódýrt far
með því. Dauðvona sjúklingar
kom-u með því til að leggjast á
Ljóslækningastofnun Finsens
eða Ríkisspítalann. I Harbo-
eyri er engjnn svo ófróður, að
hann þekki ekki Matthiidi, og
það var svo sem sjálfsagður
hlutur, að afi minn tælci sér
far með henni. Hann ætlar að
heimsækja gamla systur, sem
er lögst banaleguna, og líka til
sonarsonarins um leið, og sjá
hvernig honum vegnar í Sórey.
Móðumamma mín skrifar mér
oft, en ég á bágt með að lesa
fljótaskriftina hennar. Lang-
amma mín man líka eftir mér,
og hún sendir mér tiu krónur,
svo ég geti haldið virðingu
minni, en tíu krónur voru stór-
fé í þá daga. Þetta er fyrsta
heimsóknin mín, og ég fæ frí
það sem eftir er dagsins, iii
þess að vera hjá afa. Hann tek-
ur mig ástúðlega í fangið og
spyr hvort ég eigi nú nógu
gott hérna, og ég segi það vera,
því ég vil ekki að afi hafi nein-
ar áhyggjur af mér.
Svo sýni ég þessum gamla
útvegsbónda Sórey, og hann
furðar sig á öllu, skógunum,
og kirkjunni og húsunum, og
fallegu görðunum, og honum
finnst að mér hljóti að líða á-
kaflega vel. Þessi staður er eins
og paradís á jörðu, en hvernig
er fólkið? Afi spyr mið um
kennarana og fólkið í bænum,
og hann þykist sanna það að
hér sé mikill lærdómur og
ríkidæmi, en súrdeigið vantar
víst, hina auðmjúku trú á frels-
ara vom. Ég sýni honum gröf
Ingemanns, og hann kinkar
kolli, þessi maður hann orti
fallega sálma, enda var hann
gott skáld.
— Það er víst ekki smálítið
sem þú ert látinn læra, segir
hann. — En hafðu það alltaf í
huga, að sumt af því er ekki
gott. Till em þeir hlutir sem
lærðu mennirnir vita ekki af,
eða hafa gleymt.
Vorvindurinn vaggar krónum
stóru trjánna í kirkjugarðinum,
en þau eru hálfsprungin út, og
gömlu grafirnar eru fallega
skreyttar runnum og sígrænum
jurtum og blómum. Kirkjugarð-
urinn í Harborey er nakinn og
ber, og á legsteinana' skráð
mörg saga af skipstöpum og
drukknun. En hér er því líkast
sem hinir framliðnu hafi lagzt
út af til svefns og muni ekki
bregða þeim væra og Ijúfa
blundi fyrr en sá dýrðardagur
rennur upp, er grafirnar opnast
og allir rísa upp og ganga fram
í dagsbirtuna í þeirri himnesku
og forkláruðu borg, sem Sórey
verður þá, — ennþá fegurri en
hin jarðneska er. Afi minn hef-
ur rétt fyrir sér, það er svo
margt sem huliið er lærðum
mönnum, — hvað vita þeir um
hætturnar í djúpinu?
Afi minn vill nú fyrir hvern
mun hitta raktorinn, honum
finnst sér bera skylda til að
tala við hann um mig, og ég
verð að fara með honum, þó
mér sé það hálfnauðugt. Okk-
er boðið inn í bókastofu rekt-
orsins, en þar stendur hann við
hátt púlt og er að lesa. Hann
er hniginn að aldri, hvítskeggj-
aður og hefur á höfði litla
svarta kollhúfu, okkur busun-
um er meinilla við þetta ólund-
arfulla háð, sem hann er van-
ur að beita. En við afa minn
er hann óvenju þægílegur, og
býður honum sæti í gamla
hrosshárssófanum. Hvar sem
litið er, eru bækur, öll stofan
lyktar af lærdómi, enda er
rektorinn hálærðastur af öllum
í Sórey.
Ég þorði ekki lengra en rétt
innfyrir dyrnar, og afi fer að
segja rektornum að hann sé
hérna gestkomandi og vilji
gjarna vita, hvernig hann standi
sig þessi piltur. Þá fæ ég hjart-
slátt, því ég er nýbúinn að fá
nótu fyrir að standa mig iUa í
sögu, en þá lítur rektorinn á
mig og kinkar kolli, eins og
hann villji segja, að um þetta
skuli enginn nokkurntíma fá að
vita neitt, nema við tveir. Svo
strýkur hann skeggið og segir
að ég standi mig vel og engin
þörf sé að kvarta yfir neinu,
afi skuii engar áhyggjur hafa
af því. Þá glaðnar ákaflega yf-
ir afa mínum, og hann þakkar
rektornum innvirðulega.
Síðan fara gömlu mennirnir
að tala saman af áhuga og fjöri,
og rektorinn spyr grandgæfi-
lega um Harboeyri, og afi minn
svari öllum spurningunum
greiðlega, og ég sem stend
frammi við dyrnar að hlusta,
ég verð upp með mér af afa
mínum, því nú er öll auðmýkt
af honum strokin, heldur talar
hann frjálsllega og fjörlega eins
og eigi hann orðastað við jafn-
ingja sinn fullkominn, og eins
er auðséð' að rektornuin geðjast
'éinkar Vél áð þessum gamla út-
vegsbónda.
— Það er mikill dýrðarmað-
ur þessi rektor þinn, segir afi,
þagar við erum komnir út og
göngum eftir trjágöngunum út
að Klausturhliði. — Þú skalt
hlýða honum í öliu, þvi ég fann
að hann vill þér vel. Og
gleymdu ekki að ástunda vel
námið þitt, svo honum megi
líka við þig.
Um kvöldið stöndum viðsam-
an á járnbrautarstöðinni og er-
um að bíða eftir lestinni. Það
hefur rignt, og það eru stórir
pollar á stöðvarpallinum, og
allt er dapurlegt og ömurlegt.
Afi minn er eins og hver ann-
ar fátækur erfiðismaður að sjá
í skellibjörtu ljósinu frá ljós-
kerunum á pallinum. Þegar
hann svo kveður mig alúðlega
með kossi, liggur mér við gráú,
því hann er svo gamail, að vel
getur verið að ég sjái hann
aldrei framar.
Á heimleiðinni, sem er dimm
og liggur meðfram vatninu, sezt
ég snöggvast á bekkinn hjá
augum borgarstjórans. Þessi
borgarstjóraaugu eru tvö Ijós-
ker, þar sem vegurinn beygir
við, og af bekknum sést sdiól-
inn handan við dimmt vatmð,
og ljósin í gluggunum í heima-
vistinni, en það er á efstu hæð.
Ég hneygi höfuðið að votum og
köldum trjástofni og finnst ég
vera einmanalegri og vansælli
en nokkru sinni fyrr.
Því heimkynni mín eru í
fjarlægð og hér er ég útlagi.
Alllir hafa svikið mig og farið
frá mér. Ég sit lengi, lengi, og
er að hugsa um allt það, sem
ég missti. Svo þurrka ég tárin
úr augunum, því enginn má
sjá að ég hafi verið að gráta.
Og ég stend upp, fullur af hatri
til Sóreyjar og sárri þrá eftir
því sem mér er meinað að sjá,
og ég legg af stað inn í bædnn.
En einhverntíma skal ég kom-
ast úr útlegðinni.
SMÁVEGIS
Einhver kona sagði: Ekkert
skil ég í því, að foreldrar skuli
ekki sjá ókosti barna sinna.
Fljót væri ég að sjá það, ef mín
börn hefðu einhverja ókosti.
★
Þegar sænska skáldkonan
Friðrika Bremer fór að rita
bækur, þótti þar margt ískyggi-
legt. Eitt var það, að hún lét
söguhetju sína, unga stúlku,
binda um fótbrot á manni. „Ég
léti það gott heita, hefði mað-
urinn verið handleggsbrotinn
----“ sagði einn ritdómarinn.
★
Nemandinn: Góði Guð, láttu
Áfanga vera eftir Stephan G.
Láttu Þúfubjarg vera á Vest-
fjörðum og Bíldudal við Isa-
fjarðardjúp, því að þetta sagði
ég á prófinu
JÓLABLAÐ - 15