Dagblaðið Vísir - DV - 29.12.2001, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 2001
Helgarblað
I>v
Sjúkraliðaskortur
„Áður en samningar tókust var ljóst
að það vantaði um 1000 sjúkraliða á
vinnumarkaðinn. Það hefur ekkert
lagast nema siður
sé,“ sagði Kristín Á.
Guðmundsdóttir,
formaður Sjúkra-
liðafélags íslands.
Hún kvaðst þó hafa
orðið vör við vax-
andi fyrirspumir
um nám sjúkraliða
og starf eftir að
samningar tókust.
„Ég er að vona að þegar búið verður
að ganga frá röðun í þetta nýja kerfi,
sem verður varla fúllklárað fyrr en í
janúar-febrúar, að það spyrjist út og
inn komi sjúkraliðar sem hafa hætt
eða eru annars staðar í störfum. Ég
vonast til að það fari að birta til i þess-
um efnum.“
Kristín Á.
Guömundsdóttir.
Samkvæmt áætlun
„Starfsemi Fjórðungssjúkrahúss Ak-
ureyrar hefur að mestu gengið sam-
kvæmt okkar áætlunum á árinu,“
sagöi Halldór Jóns-
son forstjóri. „Við
höfum ekki farið
varhluta af þróun
verðlagsmála. Það
er kannski það sem
situr eftir og okkur
hefur verið illmögu-
legt að laga okkur
að henni á árinu.
Við komum til með
að verða með halla sem nemur ein-
hverjum tugum milljóna. Á fjárlögum
þessa árs voru skomar af okkur um 17
milljónir í þessum svonefnda flata nið-
urskurði. Þá er lagt inn í næsta ár með
1 prósent flatan niðurskurð. Þegar
verðlag þróast eins og það gerir og eng-
ar leiöréttingar gerðar vegna þess, þá
er það einnig ígildi flats niðurskurðar.
Þá erum við að ræða um stærri tölur
heldur en í hinum formlega beina nið-
urskurði. Við höfúm reynt að laga okk-
ur að þessu og verið með í gangi að-
haldsaðgerðir á síðari hluta ársins,
sem munu skila okkur einhveijum ár-
angri, en svo ræðst hluti af starfsem-
inni af því hvemig ástand á bráðaþjón-
ustunni er á hveijum tíma.“
Aukin framlög
Málefni fatlaðra vom mikið til um-
fjöllunar á árinu sem er að kveðja.
Margt kom þar til, einkum þó langir
biðlistar þeirra eftir búsetu. Á þeim
era rúmlega 200 manns sem bíða úr-
lausnar sinna mála. Enn fleiri bíða eft-
ir einhvers konar þjónustu eða félags-
legri aðstoð. DV ræddi við allmarga
forráðamenn fatlaðra einstaklinga á
árinu. í sumum þeirra viðtala kom
fram að ótrúlegur skortur er á sjálf-
sagðri þjónustu, svo sem heimilisað-
stoð og fylgdarmönnum. Þetta gerir
það að verkum að aðstandendurnir
komast lítiö sem ekkert frá heimilum
sínum.
Á næsta ári hafði verið gert ráð fyr-
ir byggingu tveggja sambýla fyrir tólf
manns. Hið þriðja bættist við í þriðju
fjárlagaumræðu þingsins, auk einnar
skammtímavistunar. Það þokast því
þó hægt fari, enda eiga ailir biðlistar
að vera úr sögunni árið 2005.
Vamarsigur
„Ég held að við höfum unnið vam-
arsigur á árinu sem er að líða og vænti
iess að við munum uppskera mim
ríkulegar árið 2003
því það hafa verið
gefln mjög há-
stemmd loforð um
að það beri að eyða
biðlistum fatlaðra
eftir búsetu ásrið
2005,“ sagði Friðrik
Sigurðsson, fram-
Friörik kvæmdastjóri
Sigurösson. Þroskahjálpar. „Þaö
vora mikO vonbrigði að hætt skyldi
við yfirfærslu þjónustu við fatlaöa yfir
til sveitarfélaganna. Landssamtökin
Þroskahjálp höfðu barist fyrir þeim
flutningi í níu ár. Það sem er gleðileg-
ast á árinu var að tekin var ákvörðun
um að fólk með þroskahömlun skyldi
eiga rétt á fjögurra ára framhalds-
skólagöngu í hinum almenna fram-
haldsskóla. Þetta er mikið fagnaðar-
efni.“
Halldór
Jónsson.
Heilbrigðismálin á árinu 2001:
Almenningur óttast
mjög tvöfalt kerfi
Sjónir manna hafa beinst mjög að
heilbrigöisgeiranum á árinu sem er
að kveöja. Margt kemur þar til.
Sameining Landspítala og Borgar-
spítala hefur verið umrædd og um-
deild, allt frá því að hún var ákveð-
in fyrir tveimur árum. Fiárhagur
þessa stóra sjúkrahúss hefur verið
knappur, svo ekki sé meira sagt.
Verkfóll hafa dunið á sjúkra- og
hjúkrunarstofnunum á árinu og svo
mætti áfram telja. Eitt af því sem
eftir stendur, svo ekki verður um
vUlst, er aö biðlistar eftir aðgerðum
á Landspítala - háskólasjúkrahúsi
hafa lengst. Jafnhliða munu sjúk-
lingar þurfa að greiða meira i
sjúkraaðgerðir og til lyfjakaupa.
Þetta er það sem situr ofarlega í
huga fólks eftir fréttir af heilbrigðis-
málum í tengslum við fjárlagaum-
ræðu Alþingis. Niðurstaða hennar
er að 81,6 milljöröum króna er nú
varið til heilbrigðis- og trygginga-
mála, að hluta, á fjárlögum og fjár-
aukalögum næsta árs.
r§iisícsii”iisi~isii
jii ÉlÉElIMgllIlIim
Sjúkrahúsin í sviösljósi
Fyrsta starfsár sameinaös Landspítala var viöburöaríkt í meira lagi. Fjárhagsvandi, biðlistar og tíð verkföll settu svlp
sinn á starfsemina.
Afleiðingar verkfalla
Afleiðingar verkfalla höfðu mikil
og langvarandi áhrif á hjúkrunar-
stofnanir í landinu, ekki síst á
Landspítala - háskólasjúkrahúsi.
Þar varð að loka eða draga úr starf-
semi æ fleiri deilda eftir því sem
verkföll sjúkraliða urðu fleiri.
Skurðstofur voru reknar á mjög
skertum afköstum og biölistar
lengdust. Forsvarsmenn hinna
ýmsu sviða sjúkrahússins segja að
langan tíma taki aö vinna upp þann
hala sem myndast þegar slíkt
ástand skapast.
Jóhanna
Sigþórsdóttir
blaöamaður
Annað sem vakti mikil viðbrögð
úti í þjóðfélaginu var sú ákvöröun
að loka tæknifrjógvunardeild Land-
spítalans vegna fjárskorts til kaupa
á frjósemislyfjum. Deildinni var lok-
að I haust og átti að vera lokuð fram
yfír áramót. Hundruð para voru á
biðlista. Þótti sýnt að hann myndi
lengjast verulega á skömmum tíma
ef ekki yrði að gert. Máliö hlaut
mikla umfjöllun og loks var ákveðið
að veita frekari fjármunum til deild-
arinnar, þannig að hægt væri að
opna hana aftur.
Lengri biðlistar
DV birti athyglisvert viðtal við
Jónas Magnússon, yfirlækni og sviðs-
stjóra á skurðsviði Landspítalans, í
nóvember sl. Þar lýsti hann þeirri
þróun sem hefur verið í gangi undan-
farin tvö ár, hvað varðar skurðsviðið.
Á þeim tíma hefur hægt og rólega ver-
ið að síga á ógæfuhliðina hvað
biðlista varðar. Ekki hefur verið hægt
að gera eins margar aðgerðir og beðið
hefur verið um. Ástæðan er í raun
ein: fjárskortur. Jónas benti á að þjóð-
in eltist og sífellt fjölgaöi þeim sem
þyrfti að sinna. Hins vegar hækkaði
lyfjaverð um 10-15 prósent á ári. Nær
öll lyf væra keypt frá útlöndum. Si-
versnandi staða krónunnar gerði það
að verkum að 30 prósent af fjárveit-
ingu til spítalans færi til kaupa á að-
fóngum.
Jónas benti enn fremur á að vegna
aukins kostnaðar við innkaup á lyíj-
um og launagreiðslur yrði alltaf
minna og minna eftir til að kosta val-
þjónustuna. Þess vegna væra lækn-
ingastöðvar að spretta upp eins og
gorkúlur fyrir utan spítalann. Þær
byggðust allar á handlækningum, litl-
um skurðaðgerðum sem kæmust ekki
inn hjá Landspítalanum.
„Aö velsæitiismörkum"
Forstjóri Landspítala - háskóla-
sjúkrahúss undirstrikaði ummæli
Jónasar Magnússonar í viðtali við
DV. Þar kom fram að um 500 milljón-
ir vantaði til að rekstur spítalans
næði endum saman á árinu 2001.
Magnús Pétursson sagði að ákveðið
hefði verið að
grípa til aðhalds-
aðgerða, s.s.
tímabundins
ráðningabanns
og niðurskurði á
yfirvinnu. Öll
innkaup spítal-
ans yrði stöðvuð
eins og mögulegt
væri og lagerar
minnkaðir „að
velsæmismörk-
um“. Svo gæti
farið að spítalinn
„þyrfti að höggva
af sér handlegg".
Samkvæmt
nýjum tölum frá
Landlæknisemb-
ættinu eru dæmi
um að meðalbið-
tími eftir þjónustu á tilteknum deild-
um spítalans hafi tvöfaldast á einu
ári. Éftir árið sem er að líða eru
biðlistarnir lengstir á almennum
skurðlækningadeildum, augndeild-
um, bæklunardeildum, háls-, nef - og
eymalækningadeildum og í endur-
hæfmgu. I sumum tilvikum, svo sem
bæklunarlækningum, bíöa hundrað
manna eftir þjónustu á Landspítalan-
um einum.
Á fjárlögum og fjárauka næsta árs
er nú 21,1 milljarður eymamerktur
Landspítalanum. Fyrir árið 2001 nam
sú upphæð 19,5 milljörðum króna.
Vekja ugg
Þær spamaðaraðgerðir sem stjóm-
völd ákváðu við
gerð fjárlaga til
að halda niðri
ríkisútgjöldum
næsta árs vekja
ugg í brjóstum
fólks sem spyr
sig hvort hér sé
verið að koma á
fót tvöfóldu heil-
brigðiskerfl, þ.e.
annars vegar fyr-
ir þá sem eiga
peninga og hins
vegar fyrir hina
sem verr era sett-
ir. Nokkuð hefúr
borið á þvi að
fjallað hafi verið
um aðgerðimar
með þeim hætti
að tekin hafi ver-
ið ýtrustu dæmi sem sýna stóraukinn
kostnaðarhlut sjúklings. Vissulega
hefur hlutur sjúklinga í hinum ýmsu
aðgerðum verið hækkaður á árinu.
Þessar hækkanir eiga að spara ríkis-
kassanum rúmlega 80 milljónir
króna, samkvæmt upplýsingum úr
heilbrigðisráðuneytinu. Spamaður
upp á tæpar 80 milljónir króna til við-
bótar er tekinn af þáttum sem til-
heyra öðrum tegundum ferliverka.
Hlutdeild eldri borgara, öryrkja,
svo og bama hækkar mun minna og í
sumum tilvikum lítið sem ekkert. Þá
er í gildi endurgreiðslureglugerð sem
tryggir þeim sem lægst hafa kjörin
upp undir 90 prósent af endurgreiðslu
kostnaðar.
Magnús Pétursson.
Formaður heilbrigðisnefndar Alþingis ekki í nokkrum vafa:
Fráleitt að tala um niðurskurð
„Það er fráleitt að tala um niður-
skurð í framlögum til heilbrigðis- og
tryggingamála," sagði Jónína Bjart-
marz, formaður heilbrigðis- og
tryggingamálanefndar Alþingis.
„Hækkun framlaga til málaflokks-
ins milli ára nemur um 10 milljörð-
um. En auðvitað stendur alltaf eitt-
hvað út af borðinu.
Stór hluti aukningarinnar er
vegna verölagsbreytinga og launa,
sem rifjar m.a. upp rökin fyrir bætt-
um kjörum sjúkraliða en einn aðal-
auður heilbrigðiskerfisins er fólkið
sem vinnur innan þess.
Þá er um að ræða 3 milljarða
króna aukningu til almannatrygg-
inga. Þar af er 1,6 milljarðar vegna
breytinga á lögum um almanna-
tryggingar, þ.e. hækkun lífeyris-
greiðslna til aldraðra og öryrkja.
Þá nemur hækkun til heilsugæslu
og forvarnarverkefna 85 milljónum.
Enn fremur má nefna
tuga milljóna króna
framlag til að vinna á
biðlistum, einkum eft-
ir liðskiptaaðgerðum.
Loks er verið að
hækka framlög til
sjúkrahúsanna. Aðal-
umræðan síðustu
daga og vikur hefur
snúist um tilögur um
sparnað sem nemur
500 milljónum. Eitt
meginmarkmiðið við
útfærslu þeirra er að
tryggja að aðgerðirn-
ar bitni ekki á elli- og
örorkulífeyrisþegum,
né barnafjölskyldum og í þessu sam-
bandi vil ég minna á reglugerðina
um endurgreiðslur á umtalsverðum
útgjöldum sjúkratryggðra vegna
læknishjálpar o.fl. sem tryggir allt
að 90% þátttöku TR
í umframkostnaði
fyrir fólk með árs-
tekjur undir til-
teknu lágmarki.
Ljóst er að í þeim
geysilega fjárfreka
málaflokki sem heil-
brigðis- og trygg-
ingamál eru þurfa
bæði stjórnvöld og
fjárveitingavaldið,
sem liggur hjá Al-
þingi, stöðugt að
halda vöku sinni.
Heilbrigðiskerfið
getur ekki þanist
endalaust út nema á
kostnað annara málaflokka. Eitt af
því sem var til meðferðar hjá heil-
brigðisnefnd rétt fyrir jólin er frum-
varp sem nú er orðið að lögum sem
hefur það meginmarkmið að færa á
eina hendi samningsumboð ríkisins
gagnvart sjálfstætt starfandi heil-
brigðisstarfsmönnum og fyrirtækj-
um og stofnunum um greiðsluþátt-
töku almannatrygginga og gera heil-
brigðisráðherra betur kleift að
marka stefnu um forgangsröðun
verkefna innan heilbrigðiskerfisins,
að stjórna því magni sem keypt er
af tiltekinni þjónstu með hag-
kvæmni og gæði hennar að leiðar-
ljósi. Þetta er eitt af þeim tækjum
sem mönnum hefur þótt eðlilegt að
ráðherrann ráði yfir, en hann er
vitaskuld bundinn af fjárlögum, lög-
um um heilbrigðisþjónustu, heil-
brigðisáætlun Alþingis til 2010 og
fleiru. Við stjórnun þessa mála-
flokks þarf á hverjum tíma að líta
bæði til hagkvæmni og gæða þeirr-
ar þjónustu sem í boði er.“
Jónína Bjartmarz.