Dagblaðið Vísir - DV - 29.12.2001, Blaðsíða 50

50
LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 2001
Helgarblað
DV
Þvoglumælt þjóð
„Mér finnst að líkja mætti líðan
þjóðarinnar á ári númer 2001 við
mann sem er að vakna timbraður að
morgni dags. Hann
er þurr í munnin-
um, örlítið þvoglu-
mæltur en tilbúinn
að takast á við nýj-
an dag,“ segir Jón
Ársæll Þórðarson
sjónvarpsmaður. „í
upphafi árs voru
menn ennþá i vímu
eyðslu og hinna
góðu ára en sáu fram á að nú var ekki
til salt í grautinn. Undir hádegi á ár-
inu voru menn famir að rífast um það
hvort kreppan væri komin eða hvort
allt væri í himnalagi. Sumir jafnvel
það bjartsýnir í rigningunni að þeir
settu upp sólgleraugu. Eftir að hafa
barist týrir jafnrétti bræðralagsins og
kynjanna í nokkra áratugi var allt í
einu kominn tími tO að opna súlustaði
á íslandi og gleyma helst öllu sem við
börðumst fyrir í gærkvöldi. Svona er
ísland í dag. Gleðilegt sumar.“
Afturhvarf
„Árið 2001 var afturhvarf tii einfald-
leikans. Hörmungaratburðir breyttu öll-
um viðmiðum. Það sem þótti flott fór úr
tísku. Skýjaborginar
hrundu. Við
stöldruðum við - og
athuguðum stöðuna.
Sem ekki þarf að
vera sem verst,“ seg-
ir Brynhildur Guð-
jónsdóttir leikkona.
„Á árinu varð i tísku
að vera íslendingur.
Velgengni Bjarkar,
Svölu Björgvinsdóttur og Sigur Rósar
gerði þjóðina á norðurhjaranum að ein-
hverju sem hinni alþjóölegu séð-og-
heyrt pressu þótti áhugavert. íslending-
ar em að meika það. Af æðisköstum
þjóðarinnar ber líklega hæst að nú
stunda allir heilsurækt og drekka orku-
drykki. Siðan Qarar þetta æði út. Brátt
tekur næsta æði við - og ekki kæmi mér
á óvart þótt það tengdist einhvers konar
nýaldarhyggju.“
Gullkálfsdans
„Sú spurning sem margir hljóta að
spyrja sig eftir árið er hvort góðærið
hafi ekki aðeins verið tálsýn. Hvort
dansinn í kringum
gulikálfinn hafi
ekki verið of fjörleg-
ur,“ segir sr. Sig-
urður Rúnar Ragn-
arsson, sóknarprest-
ur i Neskaupstað.
„Hryðjuverkin í
september verða til
þess að fólk lærir að
meta ýmsa hluti
upp á nýtt. Við erum komin að tíma
endurmats. Samtal trúarhópa og ann-
arra sem ólíkir teljast er nauðsynlegt.
Sömuleiðis verðum við að endurskoða
ýmsar reglur og gildi sem við höfum
farið eftir. Þrengingar í efnahagslifmu
leiða til slíks hins sama. Við þurfum
líka að velta fyrir okkur hvort það
frjálsræði sem hér hefur rikt á mörg-
um sviðum hefur verið þjóðinni gott
og heilbrigt. Inn í næsta ár skulum við
stefna með þetta að leiðarljósi."
Sigurður Rúnar
Ragnarsson.
Brynhildur
Guöjónsdóttir.
Jón Ársæll
Þóröarson.
Tíðarandinn á árinu 2001:
Dellur og dægurflugur
Sumarið 2001 var tími ferðalaga
innanlands. Á vormánuðum fór
gengi íslensku krónunnar gagnvart
helstu erlendum gjaldmiðlum að
síga ört niður á við, þannig að verð-
lag hér heima snarhækkaði. Utan-
landsferðir voru þar engin undan-
tekning. í stað þess að flatmaga á
sólarströndum erlendis fóru íslend-
ingar því að ferðast um eigið land.
Helgarferðir út á land slógu í gegn.
Höfuðborgarbúar sóttu mikið aust-
ur fyrir fjall, upp i Borgarfjörð eða
norður á Akureyri. Þangað er raun-
ar ekki orðinn nema fjögurra tima
akstur úr Reykjavík. Og hverju
munar þá úr því maður er kominn
norður að fara hringinn í kringum
landið? „Ertu búinn að fara hring-
inn?“ var vinsælasta spurning sum-
arsins 1974, það er eftir að hringveg-
urinn var opnaður. Segja má að
þessi spuming hafi gengið í endur-
nýjun lífdaga í ár.
Ölvun á Eldborg og allir í
tjaldi
Það er komið úr móð að fara í
tjaldútilegur. Við lifum á timum
fellihýsa. í frétt DV síðsumars var
vitnað til Samtaka ferðaþjónustunn-
ar sem sögðu að greinilega ættu sér
stað .. breytingar á ferðamynstri
Islendinga, frá hótelum og gisti-
heimilum yfir i tjaldvagna og felli-
hýsi,“ eins og það var orðað. Islend-
ingar eiga nú nær 6000 slika íveru-
staði - fellihýsin eru um 3.000. Felli-
hýsasalar ætla að alls hafi selst um
600 fellihýsi og tjaldvagnar í sumar.
Það verði einnig sífellt algengara að
fólk vilji fellihýsi með aukabúnaði,
eins og fortjaldi, isskáp og eldavél.
Slikur gripur kostar ekki mikið
undir milljóninni.
Siguröur Bogi
Sævarsson
blaöamaöur
Unga kynslóðin, sem þetta sumar-
ið elskaði skærlituð sólgleraugu,
hópaðist um verslunarmannahelg-
ina á útihátíðina á Eldborg. Svo
þúsundum skipti veltust ungling-
arnir þar, margir ölvaðir, og allir í
tjaldi. Þetta er fólkið sem ekki er
komið á fellihýsaaldurinn. Stóri
punkturinn er sá að æska ársins
2001 sækir útihátíöir af fullum
krafti, rétt eins og ungt fólk gerði
fyrir tíu, tuttugu og jafnvel þrjátíu
árum. Fátt er nýtt undir sólinni. Á
útihátíðum jafnt sem öðru.
Galdrar og grjótmoksturs-
rokk
Rammgöldróttur
Bæöi bækurnar um Harry Potter og
eins kvikmyndin slógu í gegn.
Kannski eru veröldin og hvunndagur-
inn oröin þannig að við þráum aö
upplifa galdra.
Tímarnir eru undarlegir og fólk
þráir dularfulla aburði. Ein
skýrasta birtingarmynd þess eru
hinar miklu vinsældir sem bækurn-
ar um hinn rammgöldrótta Harry
Potter njóta og kvikmyndin sömu-
leiðis. Kannski eru veröldin og
hvunndagurinn orðin þannig að við
þráum að upplifa galdra; eitthvað
yfirnáttúrlegt. Fáum dögum fyrir jól
bjóst Snæbjörn Arngrímsson, for-
leggjari í Bjarti, við að selja átján
þúsund eintök af fjórðu bókinni. I
fagurbókmenntum gerðu sögur
þeirra Hallgríms Helgasonar og
Ólafs Jóhannssonar hvað mesta
lukku. Sagnfræðirit stóðu líka fyrir
sínu, fólk fræðist um fortíðina og
sækir þangað fróðleik og visku.
Kannski vegna þess að nútiminn sé
svo óbærilegur.
I tónlistinni var það smellurinn
um Birtu sem greip hugi og hjörtu
þjóðarinnar á útmánuðum. Lagið
var framlag Islands í Eurovision-
keppninni þar sem það var sungið á
ensku og hét Engel. I Köben náði ís-
lenski englasöngurinn hins vegar
engu flugi og lenti í 22. sæti. Um
mitt sumar mætti hingað til lands
grjótmokstursrokkarararnir í
þýsku sveitinni Ramstein. I tvígang
fylltu þeir Laugardalshöllina og
sama gerðu Kúpverjarnir í Buena
Vista Social Club. Hinir öldruðu
liðsmenn sveitarinnar léku suð-
ræna sveiflutónlist svo undir tók í
Höllinni.
Lukkulegir í Limalind
I leikhúsunum voru það ekki síst
Píkusögurnar i Borgarleikhúsinu
sem gerðu lukku og vöktu umtal.
Það sem gerist neðan nafla er ekki
síst það sem er til þess falllið að
vekja áhuga og umtal íslensku þjóð-
arinnar. Til vitnis um það eru kaffi-
stofuumræður og brandarasending-
ar á Netinu á milli fólks um að
Smáralind í Kópavogi væri eins og
limur í laginu. Limalind var hún
kölluð, þessi verslunarmiðstöð sem
sagan segir að ekki nokkur maður
komi í og þar sé ekkert verslað. I
miöri jólavertíðinni komu stjórn-
endur hennar lukkulegir fram í fjöl-
miölum og sögðu allt þar í góðu
gengi og margir kaupmenn græddu
hreinlega á tá og flngri. Lögð var
líkn með þraut.
En það voru ekki allir svo heppn-
ir. íslenski verðbréfamarkaðurinn
hélt i flestum tilvikum áfram að
dala og gengisvísitölur að síga.
Margir höfðu ætlað sér að hagnast
einhver lifandis ósköp á hlutabréfa-
kaupum og slegið lán fyrir þeim.
Ætluðu sér í gullgröft en enduðu í
skítmokstri. Ekki urðu hremming-
arnar í Bandaríkjunum í september
til þess að snúa þessari þróun við,
heldur þvert á móti.
Menn ársins
En íslendingar höfðu svo sem
ekki stöðugan verk í hagfætinum
árið allt. Bræðurnir í Bakkavör
unnu stóra sigra og voru kjörnir
menn ársins í viðskiptalífinu. Fleiri
gerðu það gott og urðu til þess að
hleypa þjóðarsálinni kapp 1 kinn.
Hið sama gerðu vopnahléssamning-
ar atvinnurekenda og launþega á
jólafóstunni en þeir kváðu á um
heilbrigðara efnahagslíf.
I skaut alda sígur samdráttarár,
tímabil þegar Islendingar hafa
stungið höfðinu í sandinn og vænst
þess að hlutirnir myndu reddast.
Sem sjálfsagt gerist. Dægurflugurn-
ar suða, dellumálin ganga áfram og
áfram er deilt um einstaka mál. I
mörgum tilvikum þau sömu og í
fyrra, hittifyrra og árið þar áður.
Lífið snýst í hringi. Því getur þjóðin
svarað því játandi að hún hafi farið
hringinn, rétt eins og svo margir
ferðaglaðir fellihýsaeigendur gerðu
á annars sólarlitlu sumri.
Bræðurnir í Bakkavör
Samdráttarár sígur í skaut alda. Bræðurnir í Bakkavör uröu til þess aö
blása mörgum kapp í kinn, svo sem þeim sem höfðu slegiö sér lán fyrir
hiutabréfakaupum og ætluðu í gullgröft en enduðu í skítmokstri.
Eurovision og Eldborg - hin undarlegu mál:
Heim með gullið
„Bjartsýni í efnahagsmálum, bíla-
kaup og yfirgengileg efnishyggja þóttu
mér einkenna þjóðarsálina fram af ári.
Síðan hefur fólk
sveiflast þvert yfir á
hinn kantinn og
virðast ætla að koma
niður af himnunum
eins og brunnið rak-
ettuprik," segir Frið-
björg Hallgrímsdótt-
ir, starfsmaður i
Sundlaug Akureyr-
ar. „Dellur og uppá-
tæki einkenna þessa þjóð. Það nýjasta
eru DVD-spilarar sem ég efa ekki að
veiti fólki griðarlega hamingju og
unað. íslendingár eru uppátækjasamt
dellufólk sem er hið besta mál. Mál
málanna eru í mínum huga hryðju-
verkaárásir á Bandaríkin og stríðs-
rekstur í kjölfarið. Á innlendum vett-
vangi held ég að Ámi Johnsen hljóti
að fara heim með gullið."
Frlðbjörg
Hallgrímsdóttir.
Straumarnir heitir og
„Á árinu hef ég mætt bæði vel-
vild og eins hinu gagnstæða.
Straumarnir hafa verið bæði heit-
ir og kaldir - rétt eins og landið í
þjóðfélaginu liggur í dag. Þjóðin
veit ekki hvort hún er að koma
eða fara. Skilaboðin eru mis-
vísandi. Annað hvort er kreppa
eða góðæri. I morgunfréttunum á
leiö í vinnuna er sagt frá aösteðj-
andi kreppu en á heimleiðinni er
Davíð í útvarpinu og blæs hana
af,“ segir Einar Bárðarson. Hann
er maðurinn sem ef til vill ýtti
hvað hressilegast við fólkinu í
landinu í hinum undarlegustu
málum, svo hár þess nánast risu.
Bæði var hann höfundur
Eurovision-lagsins Birtu sem hét
Angel i keppninni í Köben. Þar
flaug lagið rétt yfir þúfnakollun-
um þó það heföi farið í hæstu hæð-
ir í keppninni
hér heima. Um
verslunar-
mannahelgina
stóð Einar svo
að útihátíðinni
Eldborg á Kald-
ármelum sem
varð umdeild.
„Þó ekki sé
langt um liðið
frá þessari Dan-
merkurferö þá
lít ég samt stolt-
ur til baka. Það
er nauðsynlegt
að hafa húmor
og geta litið á
björtu hliðarn-
ar, þrátt fyrir
misjafnt gengi.
Eurovision var
Einar Bárðarson
Þjóöin veit ekki hvort hún er aö
koma eöa fara. Skitaboöin eru
misvísandi. Annaö hvort er kreppa
eða góöæri.
skemmtilegt
ævintýri og
kostulegt á köfl-
um. Gleðilegast
er að engum
fataðist flugið á
sínum pólitíska
ferli og Sam-
fylkingin hefur
enn ekki skipt
út fulltrúum
sínum í út-
varpsráði," seg-
ir Einar og
hlær. Um Eld-
borgarhátiðina
segir Einar að
ætlun sín og
annarra hafi
verið að efna til
skemmtilegrar
útihátíðar sem
kaldir
því miður hafi að hluta til farið úr
böndum vegna brotalama í gæslu.
I framhaldinu hafi svo hávaðasam-
ir gagnrýnendur stigið á stokk og
fundið hátíðinni allt til foráttu.
Meira að segja meintum hagnaði
af henni.
Einar kveðst sakna þess að
gagnrýni á Eldborgarhátíðina hafi
ekki skilað sér í því að fram hafi
komið skýrari og betri reglur um
framkvæmd útihátíða þannig að
svipaðir atburðir endurtaki sig
síður. Þá megi foreldrar ekki loka
augunum og kaupa sér friðþæg-
ingu með því að segja að unglinga-
drykkja og annað ósæmilegt sé há-
tíðarhöldurum að kenna. Ef fólk
vilji betri heim verði að byrja í
eigin ranni.