Dagblaðið Vísir - DV - 29.12.2001, Blaðsíða 20

20
LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 2001
Helgarblað
ÐV
íslenska ákvæðið
„Ég vil nefna þann óróleika á efna-
hagssviðinu sem stjómvöld hafa verið-
að glíma við. Maður vonar síðan að þær
aðgerðir sem gripið
hefur verið til ásamt
framlagi aðila
vinnumarkaðarins
dugi til þess að
tryggja stöðugleik-
ann á ný,“ segir
Kristinn H. Gunn-
arsson, formaður
þingílokks Fram-
sóknarflokksins.
Kristinn H.
Gunnarsson.
„Á alþjóðavettvangi langar mig auk
11. september að nefna takmörkun á út-
blæstri gróðurhúsalofttegunda . Það er
mjög merkilegt mál og ekki sist sá
stuðningur sem íslendingar fengu með
hinu svonefnda íslenska ákvæði.
Á vettvangi Framsóknarflokksins þyk-
ir mér eftirminnilegt að hann hefur tekist
einarðlega á við tvö af stærstu deilumál-
um í íslenskri pólitík á árinu, sjávarút-
vegsmál og Evrópumál,“segir Kristinn.
Efnahagsmálin
„Mér sýnist nú að efnahagsmálin
beri hvað hæst og sú staðreynd hve vel
hefur gengið að varðveita stöðugleikann
og skapa bjartsýni á
framtíðina," segir
Sigríður Anna Þórð-
ardóttir, formaður
þingflokks Sjálfstæð-
isflokksins. „Ég er
meðal annars að
visa til þeirra
skattalækkana sem
samþykktar voru í
þinginu fyrir jólin
og það að það skuli hafa tekist að skila
fjárlögum þar sem myndarlegur afgang-
ur er á ríkissjóði. Þá er þríhliða sam-
komulag aðila vinnumarkaðar og ríkis-
ins, sem tókst á dögunum, mikilvægt.
„En skugga hefur líka borið á þessi
jákvæðu tíðindi og 11. september er ná-
lægt okkur öllum og á ugglaust eftir að
hafa mikil áhrif á hugsunarhátt okkar
og breyta honum,“ segir Sigríður Anna.
Öryrkjamálið
„Innan þingsins ber hæst deilumar
um öryrkjadóminn og eins kjarabarátta
í þjóðfélaginu. Það var þó fyrst og
fremst sjómanna-
verkfallið sem kom
til kasta Alþingis,"
segir Ögmundur
Jónasson, formaður
þingflokks Vinstri
grænna, um pólitík-
ina. „Þá er mér lfka
ofarlega í huga það
sem átti að koma til
umræðu á Alþingi en
kom ekki. Það er t.d. aldeilis forkastan-
legt að úrskurðurinn um Kárahnjúka-
virkjun skuli ekki hafa komið fram þeg-
ar þingið situr. í stóriðju- og virkjunar-
málum er rikisstjómin og hennar lið ekki
með sjálfsöryggi og góðan málstað," segir
Ögmundur. Hann nefnir líka utanrikis-
mál. „Ofbeldið á hemumdu svæðunum,
árásimar á New York og Pentagon og
stríðsrekstur í Afganistan hafa skekið
heimsbyggðina og komið til umræðu á
Alþingi," segir Ögmundur.
Breytt heimsmynd
„Atburðimir 11. september standa að
mínu mati upp úr þegar litið er yfir árið
því þeir hafa sett mark sitt á jafht okk-
ur íslendinga sem
alla heimsbyggðina.
Þeir breyttu heims-
myndinni ,“ segir
Bryndís Hlöðvers-
dóttir, formaður
þingflokks Samfylk-
ingarinnar. Af inn-
lendum vettvangi
neöiir Bryndís e&a-
hagsmálin og þá erfiðleika sem ríkis-
stjómin hefur ratað í á því sviði. „Þessi
mál hafa verið mjög einkennandi og þá
kannski sérstaklega sú sátt sem aðilar
vinnumarkaðarins stóðu fyrir nú fyrir
skömmu,“ segir Bryndís. Þegar kemur
að málefnum Samfylkingarinnar sjálfr-
ar segir Bryndis tvennt standa upp úr:
„í fyrsta lagi er það glæsilegur lands-
fundur sem við héldum í haust og í öðm
lagi er það hvemig við samfylkingarfólk
höfum mtt brautina í Evrópuumræð-
unni með miklu og vönduðu starfi," seg-
ir Bryndís Hlöðversdóttir.
Bryndís
Hlöðversdóttir.
Ogmundur
Jónasson.
Sigríður Anna
Þóröardóttir.
Stjórnmálin á árinu 2001:
Skýrari línur í stórum
ágreiningsmálum
Áriö sem nú er að líða hefur um
margt verið litríkt á hinu pólitíska sviði,
ekki síst í landsmálapólitíkinni. Nokkr-
ar sveiflur hafa mælst í fylgi flokkanna í
skoðanakönnunum DV en í ársbyrjun
mældist rikisstjómin með óvenjulítið
fylgi og var í raun fallin. Þaö var rakið
til öryrkjamálsins svokallaða en síðan
hefur stjómin verið að sækja verulega í
sig veðrið og getur vel við unað í lok árs-
ins. Það sem einkum hefur vakið athygli
er sú þróun sem hófst í könnun í lok jan-
úar að Samfylkingin virtist ekki vera að
græða neitt sérstaklega á hinu óvinsæla
öryrkjamáli en það gerðu hins vegar
Vinstri grænir sem vom þá orðnir næst-
stærsti flokkur landsins. Framsókn
hafði tapað nokkrum prósentum af sínu
kjörfylgi en ekkert virtist hrina á sjálf-
stæðismönnum sem halda sinu striki
gegnum þykkt og þunnt. Þetta fylgis-
mynstur hefur haldist allt árið, með ein-
hveijum tilbrigðum til eða frá.
Landsfundir
Allir stjómmálaflokkamir nema
Fijálslyndir hafa haldið stórar skraut-
samkomur á árinu og fomstan i flokkun-
um hefur þar fengið endurnýjað umboð
til að starfa um leiö og stálinu hefur ver-
. ið stappað í hinn almenna flokksmann.
Þannig hélt Framsóknarflokkurinn
flokksþing í mars þar sem ný uppstilling
varð í forastumálum en fylla þurfti
skörð Finns Ingólfssonar, fyrrum vara-
formanns, og Ingibjargar Pálmadóttur
ritara. Þama var Guðni Ágústsson kos-
inn varaformaður og Siv Friðleifsdóttir
ritari. I haust hélt svo Sjálfstæðisflokk-
urinn glæsilegan landsfund þar sem
Davið Oddsson og Geir Haarde fengu
mjög afgerandi kosningu og endumýjað
umboð. Mikið var tekist á um sjávarút-
vegsmálin á þessum landsfundi og end-
aði sú rimma með málamiðlun um hóf-
legt veiöigjald. Skömmu eftir landsfund
sjálfstæðismanna héldu Vinstri grænir
sinn landsfund undir yfirskriftinni „fjöl-
breytni" og var þar svipaður einhugur
uppi varðandi forastumál. Steingrímur
J. Sigfússon var klappaður upp til for-
ustu, enda blásandi byr i seglum þessa
nýja flokks. Og loks hélt Samfylkingin
sinn fyrsta landsfund og beindist athygli
flokksmanna talsvert inn á við, að
ráðherrum og
þegar Ingi-
Formaðurinn
Davíö Odds-
son á Lands-
fundi Sjálfstæö-
isflokksins í
haust.
P
flokksbyggingarstarfi. Össur Skarphéð-
insson var einróma endurkjörinn for-
maður eins og aörir forastumenn sem
gáfu kost á sér.
Sjávarútvegur og Evrópa
Það vekur athygli að á þessum fund-
um öflum hafa stjómmálaflokkarnir
nokkuð skýrt afstöðu sína til mála sem
verið hafa umdeild mjög lengi, mála eins
og fiskveiðistjómunar og Evrópumála. í
fiskveiðimálum liggur nú fyrir nokkuð
hrein lina milli þeirra sem vilja hóflegt
eða skynsamlegt veiðigjald annars vegar
og svo hinna sem vilja útfærsu af fym-
ingarleiðinni svokölluðu. Allir era hins
vegar fylgjandi einhvers konar auðlinda-
gjaldi. Markalínan hér liggur milli nú-
verandi stjórnar og stjómarand-
stöðu, stjómarandstaðan vill fym-
ingarleið en stjómin veiðigjald- í
ið. Markalinan liggur hins veg- r
ar á annan hátt í Evrópumál-
um, en þar eru Framsókn og
Samfylking áberandi Evrópu-
sinnaðri en Sjálfstæðisflokk-
urinn og VG. Hugsanlega
mun þessi skipting hafa áhrif '
þegar kemur að því að fokkar
velji sér fóranaut í stjómar-
samstarfi framtíðarinnar.
Öryrkjamálið
Eitt stærsta póli-
tiska hitamáliö sem
upp kom á fyrri
hluta ársins
var án efa ör-
yrkjamálið
svokallaða.
Dómur Hæsta-
réttar hafði
fallið fyrir
hátíðimar
árið 2000, e’n
viðbrögð
ríkisstjóm-
arinnar við
dóminum
komu ekki
fram fyrr en 1
janúar. Andstað-
an við þessi viðbrögð
var mikil og kröftug,
bæði úti í samfélaginu og
hjá stjómarandstöðunni á
þingi. Þótti mönnum sem
ríkisstjómin hefði túlkað
dóminn sér mjög f hag og
skammtað naumt þær réttarbæt-
ur, sem Hæstiréttur hafði fært ör-
yrkjum. Máliö fór þó í gegnum þing-
ið á endanum en ekki fyrr en upp
höfðu komið mjög óvenjuleg tilvik þar
sem Hæstiréttur ekki síður en ríkis-
stjómin var orðinn aö skotmarki
gagnrýni. Halldór Blöndal þingfor-
Skýrari línur
Sjávarútvegsmál skýröust nokkuö á
árinu, allir flokkar eru nú tilbúnir í
auölindagjald.
seti hafði sent Garðari Gíslasyni, forseta
Hæstaréttar, bréf þar sem hann bað um
skýringu á því hvort Hæstiréttur hefði
verið að segja í dómi sínum að óheimilt
væri að skerða tekjutryggingar maka al-
mennt eða hvort rétturinn hefði verið að
tala um þessa ákveðnu afmörkuðu teg-
und af skerðingu vegna tekna maka.
Þetta töldu menn til marks um óeðlileg
og ósiöleg afskipti framkvæmdavaldsins
af dómsvaldinu.
Ráöherraskipti
í skoðanakönnun sem DV birti um
miðjan janúar kom í ljós að 81,5% þjóð-
arinnar vora andvíg við-
brögðum rikisstjómar-
innar. Álagiö var
eðlilega mikið á
björg Pálmadóttir heilbrigðisráðherra
var í sjónvarpsviðtali vegna framvarps
ríkisstjómarinnar um öryrkjamálið hné
hún í ómegin í beinni útsendingu. Með
henni í mynd var Össur Skarphéðinsson
og brást hann heldur seint og stirðbusa-
lega við áfalli Ingibjargar, sem aftur var
sögð ein aðalskýringin á því að Samfylk-
ingin græddi ekki á þátttöku sinni og
gagnrýni í öryrkjamálinu. Skiijanlega
settu þessi veikindi strik í reikninginn
hjá Ingibjörgu Pálmadóttur sem vissu-
lega sneri aftur i heilbrigðisráðuneytið
eftir nokkurra vikna fjarvera. En það
var eingöngu til að ljúka ákveðnum
verkum því snemma á vormánuðum til-
kynnti hún að hún væri hætt afskiptum
af stjómmálum og ráðherraskipti urðu í
ríkisstjóminni. Jón Kristjánsson tók þá
við heilbrigðisráðuneytinu.
öryrkjamálið er þó ekki úr sögunni
því nú í desember hefur Öryrkjabanda-
lagið höfðað mál fyrir hönd einnar tfl-
tekinnar konu til að fá skorið úr um
hvort viðbrögð ríkisstjómarinnar hafi
verið lögum samkvæmt.
Versnandi efnahagur
Ýmis fleiri hitamál hafa verið áber-
andi á árinu og versandi efnahagur hef-
ur framkallaö ýmsar snerrur. Þannig
hefur stjómarandstaðan, ekki síst Össur
Skarphéðinsson, gagnrýnt Davíð Odds-
son fyrir skammsýni í efnahagsmál-
um og að skilja ekki hættuna
sem felst í viðskiptahallanum.
Davíð hefúr hins vegar svar-
að fúllum hálsi og gerði
m.a. lítið úr Össuri i ræðu
á landsfundi sjálfstæðis-
manna í haust. Þá tók
Davíð óstinnt upp mæl-
ingar Þjóðhagsstofnunar
og lýsti því yfir í beinni
útsendingu í sjónvarpi að
hugmyndir væra um að
leggja stofnunina niöur -
en lítið hafði verið
um það flallaö í
ríkisstjóm eða
við starfsfólk
stofnunar-
innar.
Gunnar Helgi Kristinsson prófessor.
Prófessor við Háskóla íslands:
Ópólitísk andstaða
„Árið 2001 verður senni-
lega ekki talið sérlega við-
burðaríkt í stjórnmálum,“
segir dr. Gunnar Helgi Krist-
insson, prófessor í stjórn-
málafræði við Háskóla ís-
lands. Hann segir að stjórnar-
flokkarnir hafi öruggan
meirihluta og i samstarfinu
þeirra á milli hafi ekki orðið
nein meiri háttar uppákoma
af þvi tagi sem stundum hafa
einkennt ríkisstjómir á ís-
landi. Stjórnarandstöðunni
hafi ekki gengið vel að koma
höggum á stjórnina.
„Á vinstri vængnum virð-
ist gamalkunnugt mynstur
vera að festa sig í sessi þar
sem Vinstri grænir minna
óneitanlega nokkuð á Al-
þýðubandalagið og Samfylk-
ingin á Alþýðuflokkinn. Ef
Samfylkingunni gengur ekki
því betur í sveitarstjómar-
kosningunum næsta vor má
fara að spyrja þeirrar spurn-
ingar hvort tilraunin um
sameiningu á vinstri kantin-
um hafi einfaldlega mistekist.
Ýmis dæmi má sjá um það á
árinu að fjölbreyttari gerend-
ur eru komnir inn á svið
stjórnmálanna en áður,“ seg-
ir Gunnar Helgi.
Hann bendir á að ríkis-
stjómin hafi í rauninni mátt
vara sig á ýmsum „ópólitísk-
um“ aðilum ekkert síður en
stjórnarandstöðunni. í ör-
yrkjamálinu hafi það verið
hæstiréttur, í gengismálum
hafi það verið markaðurinn
(sem ríkisstjórnin hafi raun-
ar ákveðið að láta bitna á
Þjóðhagsstofnun) og í virkj-
anamálum hafi það verið
Skipulagsstofnun. „í desem-
ber minntu aðilar vinnu-
markaðarins líka á að þeir
eru áhrifamiklir um opin-
bera stefnumótun á íslandi,"
segir Gunnar Helgi.
„Þessi þróun - að opinber
stefnumótun ræðst í vaxandi
mæli utan hins lýðræðislega
sviðs - er alþjóðleg tilhneig-
ing en engu að síður visst
áhyggjuefni. Lýðræði snýst á
endanum um ábyrgð en það
er ekki alltaf ljóst í þessu
nýja samhengi hvernig fram-
fylgja megi hinni lýðræðis-
legu ábyrgð," segir Gunnar
Helgi Kristinsson, prófessor í
stjórnmálafræði.