Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1965, Page 11

11
um með loki að neðan, sem fest var að aftan verðu með löm-
um eða völtum og að framan með hespu og keng. Kláfarnir
voru svo hengdir á klifberaklakk sinn hvorum megin á
hestinn. Þeir voru, ef svo bar undir, notaðir til flutnings
á fleiru en áburði. Það var t. d. töluvert algengt, að börn
voru flutt í kláfum, þegar fólk flutti sig búferlum.
Þegar búið var að bera á túnin, var áburðurinn í hlöss-
um, tvö og tvö saman eða einn hestburður í stað. Hamlaði
eigi veður var jafnan borið á á haustin og beið þá áburður-
inn í hlössum á túninu til vors. Hófst þá vallarávinnslan,
þegar hlössin voru orðin þíð. Var það seinlegt verk og erfitt,
því að mylja þurfti áburðinn með taðkvíslum og klárum,
þangað til taðið þótti nógu smátt, til þess að dreifa því um
túnið með trogum og var það kallað að ausa.
Taðkvíslin var gerð úr þrem eikarfjölum með áföstu
skafti við miðfjölina. Sneru raðir allra fjalanna niður og
voru gerð eggmynduð. Kláran hafði bæði skaft og haus eins
og hrífan. Hausinn var fjöl úr hörðum viði, eik eða brenni,
með gati á miðri fjölinni til festingar við neðri skaftend-
ann. Hausinn var ýmist bein fjöl um 30 cm að lengd, eða
gerður úr sneið af tunnubotni og þá beinn í aðra röndina
en kúptur í hina.
Karlmaður gekk jafnan á undan með taðkvíslina, en svo
svo tók burðaminna fólk við og barði hlössin með klárun-
um.Þótti það sæmilegt dagsverk, a. m. k. hjá kvenfólki og
unglingum að koma af 30 hlössum yfir daginn.
Sauðataðið var notað til eldsneytis. Var það stungið með
pálnum, borið til dyra og svo flutt á handbörum á þurrk-
völl.
Heyvinnutækin voru þá auðvitað einungis orfið og hríf-
an, og heyið var flutt á klökkum heim til tóftar, þegar það
var orðið þurrt.
Stofnun félagsins.
Frá stofnun Búnaðarfélags Sveinsstaðahrepps segir svo í
fundargerð: „Ár 1863, þann 16. októbermánaðar var fund-
ur haldinn að Sveinsstöðum til að ræða um stofnun búnað-