Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1978, Side 62

mjólkur. Þar er um að ræða sérstaka gerð kolhydrata sem eru
einkennandi fyrir mjólk.
Þá er ástæða til að benda á að mjólk er mjög góður gjafi
fyrir steinefni og bætiefni. Af steinefnum hefur mjólk þó sér-
staklega þýðingu sem kalk- og fosfórgjafi. Það steinefni sem
minnst er af í mjólk í hlutfalli við þarfir er járn. Þannig er það
alþekkt að sé ungviði alið lengi á mjólk eingöngu kemur fram
járnskortur. Mjólk er einnig góður gjafi fyrir fjölmörg bæti-
efni, bæði vatnsleysanleg B-bætiefni og fituleysanleg bætiefni
bæði A og D. Bætiefnainnihald mjólkur er þó öllu breytilegra
eftir fóðrun gripanna en efnamagn annarra efna.
Orkuinnihald mjólkur.
Þegar rætt er um fóðrun á mjólkurkúm þá er það oftast
orkuþörfin, þ.e. hve margar fóðureiningar gripurinn þarfnast,
sem mestu máli skiptir. Verulegur hluti fóðursins hjá há-
mjólka kúm fer til mjólkurframleiðslu beint.
I einu kg af 4% feitri mjólk eru um 720-750 kcal. Það er
fundið í fjölda rannsókna að yfirleitt er mjög náið samband
milli fitumagns mjólkur og orkuinnihalds hennar. Þetta er
mjög eðlilegt þar sem fitan er tiltölulega stór hluti þurrefnis-
ins og ein þungaeining af fitu er helmingi orkuríkari en
þungaeining af próteini eða kolhydrötum. Það er því löngu
viðtekin regla að miða orkuþarfir hjá mjólkurkúm við magn
af svonefndri 4% mælimjólk. Magn 4% mælimjólkur má
reikna þegar mjólkurmagnið (M) og fituprósenta (f) mjólk-
urinnar er þekkt á eftirfarandi hátt:
Magn 4% mælimjólk = M (0,4 + f X 0,15).
Til framleiðslu á einu kg af 4% mælimjólk þarf kýrin síðan
0,4 fóðureiningar. Séu kýrnar fóðraðar beint með tilliti til
afurðamagns án þess að tillit sé tekið til fituprósentu er því
augljóst að kýr sem gefa feita mjólk verða vanfóðraðar, en
gripir sem gefa magra mjólk ríflega fóðraðir.
Ahnf kerfisbundinna umhverfisþátta á efnainnihald í mjólk.
Það er alkunna að hjá mjólkurkúm höfum við viss um-
hverfisáhrif, sem hafa föst og nokkuð lík áhrif á afurðir grip-
64