Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1985, Blaðsíða 57

SÆÐINGAR Á ÍSLANDI
Halldór Vilhjálmsson skólastjóri á Hvanneyri sæddi 3 ær
1913 og hafnaðist ein þeirra. Undir lok 4. áratugarins hóf
Guðmundur Gíslason læknir tilraunir til að sæða ær fyrir
tilstuðlan Halldórs Pálssonar. Tilgangurinn var fyrst og
fremst að koma upp fjárstofnum sem voru þolnir gegn
mæðiveiki. Guðmundur þróaði þær aðferðir sem notaðar hafa
verið í sauðfjársæðingum hérlendis fram á þennan dag.
Nú er hrútasæði dreift frá þremur velhýstum sæðinga-
stöðvum í Þorleifskoti við Selfoss, Borgarnesi og á Möðru-
völlum. Hin síðari ár hafa verið sæddar 20-25 þúsund ær, sem
er liklega hærra hlutfall en í nokkru öðru landi. Eingöngu er
notað ferkst sæði sem aðeins er nothæft í tæpan sólarhring.
Upp úr 1975 var farið að nota lyf til að samstilla gangmál
ánna og er það forsenda þeirrar skipulagningar sem er á
sauðfjársæðingunum hér á landi og útbreiðslu sæðinganna.
Fryst hrútasæði hefur lítillega verið notað á tilraunastigi en
framfarir hafa verið hægar og árangur slakur. Þó má reikna
með að í framtíðinni verði eitthvað notað af frystu hrútasæði
á svæðum sem liggja illa við samgöngum. Reikna verður með
að skipuleggja sæðingar með frystu sæði öðru vísi en með
fersku sæði meðal annars vegna þess að illa hefur reynst að
sæða samstilltar ær með frystu sæði.
Greinilegt er að sauðfjársæðingar hafa unnið sess í sauð-
fjárrækt hér á landi og stuðlað að örari framför í kynbótum.
SÆÐINGAR KÚA
Nautgripasæðingar eru langhagkvæmustu og árangursrík-
ustu sæðingarnar og hafa náð mestri útbreiðslu. Þær hófust i
Eyjafirði í maí 1946 og var Hjörtur E. Þórarinsson á Tjörn
brautryðjandi þar. Vegna þess að notað var ferskt sæði var
óhjákvæmilegt að starfrækja nokkrar stöðvar og félagsnaut
voru nauðsynleg á vissum svæðum. Stöðvarnar voru auk Ak-
ureyrarstöðvarinnar, á Hvanneyri frá 1949, á Lágafelli í
59