Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1955, Page 144

144
ÞORHALLUR ÞORGILSSON
Khöfn 1555, í fyrsta og, að þvi er virðist, einasta sinn, því að hún hvarf fljótt í gleymsku
eftir það að aðrar snjallari þýðingar urðu kunnar. Sálmur þessi er nr. 8 í Psalmaquer-
inu og er átta erindi. Upphafið:
Látum oss líkamann grafa .. .
bendir ótvírætt til þess, að fyrirmyndin hafi verið hin danska eða þýzka stæling á sálmi
Prúdentíusar. Dr. Páll Eggert Ólason nefnir hann að vísu í riti sinu um „Upptök
sálma . . .“ sem þýðingu á þýzkum sálmi (frumortum af Michael Weisse ), en án nokk-
urra tengsla við sálm Prúdentíusar, og er það að vonum, svo léleg sem þýðingin er.
Síðan birtist aukin og endurbætt þýðing Marteins biskups (eða Þórðar sonar hans,
eftir því sem sumir ætla) í sálmabók Guðbrands Þorlákssonar, Hólum 1589, bl. ccxx.
Þar er ýmsu vikið við, strax í upphafinu :
Nú látum oss likamann grafa . . .
og verður að telja, að hér sé um sjálfstæða þýðingu að ræða, hver sem hana hefur af
hendi leyst, enda aukiö við einu erindi, sem sumir ætla, að Lúther hafi ort upphaflega;
annars er þýöingin að sögn Páls Eggerts Ólasonar „nokkuð gölluð að rími, og stendui
þar að baki þýðingu Marteins byskups, sem er rétt ort“. í þessari mynd hélzt sálmurinn
lengi í sálmabókarútgáfum og í öllum gröllurum frá 1691, með nótum. Hann er og prent-
aður, í tvennu lagi, í Dominicale og handbók presta, Hólum 1706, á undan og eftir h'k-
prédikun, og svo fyrir mælt, að sálmurinn skuli sunginn „á meðan menn fylla gröfina“.
Þannig endurprentaður, en í heilu lagi (8 erindil, er hann í Dominicale, Hólum 1750,
bl. T 7 verso — T 8 verso.
í sálmabók Guðbrands biskups, Hólum 1589, eru ennfremur tvær nýjar þýðingar
hins fræga sálms. Vísast um þær í nánari atriðum til áðurnefndrar bókar eftir dr. Pál
Eggert Ólason (bls. 192—3 o. v.). Um þýðendurna er ekkert vitað, og væri þó fengur að
því að vita, hver væri höfundur fyrri þýðingarinnar, þeirrar sem hefst á bl. ccxx og bvrj-
ar á orðunum:
Hér bið ég linni hryggð og kvein . . .
en um hana segir dr. Páll Eggert, að hún sé „nákvæm, erindi til erindis . . . furðusnjöll
og lítt gölluð að rími“ (Uppt. bls. 192). Víst er um það, að hér er um verulega þýðingu
að ræða og að líkindum beint úr latínu. Hér er þýðing allra þeirra tíu erinda, sem frá
upphafi voru í útdrættinum, og fer hér á eftir bæði latneski og íslenzki textinn, til
glöggvunar fyrir þá, sem nenna að gera á þeim samanburð (stafsetning er samræmd í
íslenzka textanum):
Jam maesta qniesce querela
lacrimas suspendite, matres:
nullus sua pignora plangat,
mors haec reparatio vitae est.
1. Hér bið ég linni hryggð og kvein,
harmi ei lengur móðir nein
börn sín, því dauðans dapra mein
til dýrðar h'fsins leið er ein.