Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1966, Side 100

100
VÖLUSPÁ KONUNGSBÓKAR
Ask veit ek standa (19. v.). Sbr. askinn, sem æsir fundu á landi (17. v.), þ. e.
liggjandi, „þá er þeir gengu meS sævarstrgndu11 (Sn.-E.).
Yggdrasill. Á máli skáldanna er skip „hestur hafsins“, því að hestur jafnt og skip
er farkostur. Á sama hátt er gálgi „hestur hanga“, þ. e. burðardýr virgilnás (Sbr. him-
injór, 5. v.), af því að hestur og gálgi eru hvor tveggja eins konar reizla. Menn ríða
bæði hestum og gálga: „Skal ek gefa þér þann reiðskjót, er einn hinn versti þjófr á at
hafa, ok skaltu þar á ríða“. „Ir miist den galgen raiten“ (Sjá Fritzner: galgi.). Þess
vegna er askurinn mikli, sem Oðinn „hekk á nætr allar níu“ (Hávm. 138), réttnefnd-
ur „hestur Óðins“ eða Yggdrasill (Sbr. Sigars jór, Hál. 6, og Sigars heslr, Sigv. 12,1.).
ausinn hvítaauri, en þaðan koma dpggvar, þœrs í dala falla. Er þetta ekki mynd
af íslenzkri „Hvítá“ með stórfossi, sem úðinn rýkur upp af og dreifist víðs vegar?
Eg hygg, að höfundur Völuspár hafi hugsað sér askinn Yggdrasil vökvaðan jökulvatni
norðan, en baðaðan sólskini sunnan.
Heimstréð hefur ekki fyrr náð fullum þroska en bliku dregur á loft. Hinni glæsilegu
mynd fylgir skuggi: Aslc veit ek standa, lieitir Yggdrasill. Heimsmyndin sést í gegn-
um mynd gálgans og aðeins þannig. . . . jundu á landi, . . . ask veit ek standa,
heitir Yggdrasill. Gálginn hefur verið reistur. Hpr baðmr . . . stendr œ yfir grœnn
Urðarbrunni. Hann verður ekki um flúinn. Það eru örlög.
Burs synir voru þrír (4. og 18. v.), þursameyjarnar, sem glöptu æsi, voru þrjár
(8. og 17. v.), og arftakar ása eftir ragnarök eru þrír (58. og 59. v.). Mátti Urðr
(20. v.) sitja ein að sínum brunni? I Völuspá er valdi hennar dreift á hendur þriggja
norna. Sjálf er hún fulltrúi fortíðar, en nýir fulltrúar taka við nútíð og framtíð:
Verðandi og Skuld.
I setningaskipun 20. vísu er bæði flétta og fleygur: 7. vísuorð fleygar setninguna
Urð . . . þriðju, en 8.-11. vísuorð fleyga setninguna skþru . . . seggja. Fleygurinn eða
meginhluti hans (9.-11. vo.) skýrir nánar orðin, sem spanna hann — líkt og í 6. vísu,
32. vísu og þriðja stefi (42., 45. og 54. v.).
Æsir skapa, en nornir ráða: skþru á skíði (ristu rúnum) . . . 0rlpg seggja, þ. e.
log Ipgðu: réðu boði og banni, og líf kuru alda bprnum: ákváðu ævidaga hvers og eins.
Að rótum Yggdrasils má því rekja dýpstu rök veraldar. Helgi staðarins er slík,
að í þeirri andrá, sem völvan ræðir hann sérstaklega, vefst henni tunga um tönn:
Hún kallar brunninn sœ og askinn þoll.
Sbr.: þaðan koma dpggvar, þœrs í dala falla (19. v.), og þaðan koma meyjar margs
vitandi (20. v.). „Dpggvar“ eru skilyrði alls gróðrar og þá um leið lífsins, sem hinar
„margs vitandi meyjar“ hafa í hendi sér.