Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1966, Side 151

NOKKUKAR SÖCUK ... í HJÁVERKUM UPPSKRIFAÐAR 151
á frumbýlisárunum, hafa haft þetta verk Guðlaugs í huga, er hann sagÖi um hann, aS
hann væri „valinkunnur fræðimaður“.
Eg birti hér stuttan kafla úr umræddum þætti Guðlaugs, lýsingu hans á för land-
anna frá Ontario vestur til Manitoba og komu þeirra til Nýja íslands.
„Hinn 21. septembermánaðar afréðu um 250 manns að fara á stað til nýlendunnar;
á leiðinni bættust við liópinn úr öðrum pörtum Ontariofylkis og Bandaríkjum nokk-
uð margir Islendingar. Þá var engin járnbraut fyrir norðan stórvötnin, Superior og
Huron. Hópurinn fór því á járnbraut frá Toronto til Sarnia, þaðan eftir vötnunum til
Duluth, síðan á járnbraut gegnum Minnesota vestur að Rauðá. Síðan vatnsveg til
Winnipeg eftir ánni. Eftir litla dvöl lagði hópurinn á stað vatnsleið norður til Nýja
íslands. Sú ferð gekk seint, því skipin voru ekki til gangs gerð. Það voru afar stórir
kassar, sem fólk og flutningur fluttist á, og var látið reka fyrir straumi. Slíkir kassar
eru oft hafðir til að flytja á vörur og eldivið eftir ám. Snemma morguns, 17. október-
mán., lagði flotinn á stað frá Winnipeg, með mjög lítilli viðhöfn; kassarnir voru níu,
þrír og þrír festir saman. Mörgum, sem horfðu á flota þennan leggja á stað, leizt ekki
á blikuna; sögðu menn, að allir innan borðs myndi drukkna í Winnipeg-vatni, ef storm-
ur kæmi uppá. Þá var ekki um mörg gufuskip að gera, sem gengu norður á vatn;
aðeins gufubáturinn „Colville“. 21. október tók gufubátur þessi flotann, sem þá var
kominn niður undir Rauðárósa, og dró hann samdægurs norður að Víðinesi (Willow
Point). Eftir nærri 5 daga ferð frá Winnipeg til Nýja íslands stigu þessir fyrstu land-
námsmenn þar fæti á land. Það var síðla dags (kl. 4x/2) á síðasta sumardag 1875.“
Guðlaugur kvæntist árið 1898 Henriettu Vilhelmínu Clausen frá Keflavík í Gull-
hringusýslu, en þess er ekki getið, að þau hafi eignazt börn.
Guðlaugur Magnússon lézt að heimili sínu í Nesi á jóladagsmorgun 1917, og hafði
Jóhannes, hróðir hans, þá dáið fyrir aðeins fimm dögum.1
Af Guðmundi Magnússyni er fátt að segja. Hann fæddist í Arnarhæli 27. janúar
1850, en fór við lát foreldra sinna að Breiðabólstað á Fellsströnd og átti þar heima til
æviloka, 1. maí 1915. Hann var lengi í vist, síðar húsmaður og loks bóndi 1892-1915.
Hann var ókvæntur.2
Um feril umræddra handrita þeirra hræðra er það loks að segja, að þau voru í eigu
Guðmundar þar til nokkru fyrir andlát hans, að hann afhenti þau Magnúsi Jónssyni,
bróðursyni sínum, þá bónda að Ási við Stykkishólm. En frá honum gengu þau árið
1943 til Björns Jónssonar bónda á Kóngsbakka í Helgafellssveit, sem kvæntur er Sigur-
horgu, dóttur Magnúsar.
Björn á Kóngsbakka gaf Landsbókasafni kost á handritum þessum nokkru fyrir jól
1965, og kann safnið honum beztu þakkir fyrir.
Þegar rætt er um íslenzka alþýðumenningu liðinnar tíðar, hljótum vér m. a. að minn-
1 Ilelzta heimild um Guðlaug er smáþáttur um hann í Almanaki Ólafs Thorgeirssonar 1916; enn-
fremur minningargrein um hann í 2. tbl. Lögbergs 1918 eftir Magnús J. Skaptason.
2 Jón Guðnason: Dalamenn II, 116.