Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1966, Blaðsíða 128

128
BJORGVIN GUÐMUNDSSON TONSKALD
Með þessu hugarfari og eðlisgáfu sína að leiðarljósi hóf Björgvin að semja óra-
tóríuna Strengleika við texta úr samnefndum Ijóðaflokki Guðmundar Guðmunds-
sonar haustið 1915. Til þessa verks notaði hann tómstundir frá erfiðri þreskingar-
vinnu og öðrum bústörfum, og að öilu leyti var það unnið við hinar óhægustu að-
stæður. Samt varð fyrsta uppkastinu lokið áður en vorannir hófust. Arið áður hafði
Björgvin samið eitt kunnasta verk sitt, lslands lag, við ljóð Gríms Thomsens.
Heimilisástæður ollu því, að Björgvin starfaði lítið sem ekki að tónsmíðum síðara
hluta árs 1916, eftir að uppkastinu að Strengleikum var lokið. En í ársbyrjun 1917
tók hann til við annað stórvirki, Frið á jörðu, einnig við ljóð eftir Guðmund Guð-
mundsson. Skuggi ófriðarins grúfði yfir Kanada og raunar heimsbyggðinni allri,
og var Björgvin mjög uggandi um sinn hag og sinna. „Það var naumast af neinni
hendingu, að hann kaus sér ,Frið á jörðu1 fyrir yrkisefni, einmitt þegar hin mikla
heimsstyrjöld stóð yfir,“ segir Gísli Jónsson ritstjóri í Winnipeg í grein um Björgvin
(Haugaeldar, Ak. 1962). Um þetta leyti hófst söngstjórnarferill Björgvins, og vann
hann mörg næstu ár mikið starf á því sviði, bæði í Vatnabyggð og síðar í Winnipeg
og víðar um byggðir Islendinga.
Lítils háttar tilsögn í tónfræði og hljóðfæraleik fékk Björgvin í Winnipeg, en mjög
var það í molum, og ollu því bæði fjárhagsástæður og rótgróin andúð hans á þeim
mönnum, sem hann nefnir „tónjöfra Winnipegborgar“, og verður síðar vikið að áliti
hans á sérfræðingum í tónlist. En vonbrigði urðu honum það, þegar Sveinbjörn Svein-
björnsson var í Winnipeg 1919, að hann færðist undan að kenna Björgvin tónfræði.
Mun Björgvin hafa virt Sveinbirni þetta til stórmennsku og seint gleymt því til
fulls. En það má ráða af drögum að endurminningum Sveinbjörns, sem til eru
í uppkasti í Landsbókasafni (Lbs. 631, fol.), að hann fékkst ekki við kennslu í tón-
fræðigreinum og taldi sig sjálfan nemanda í þeim lengst af. Hann stundaði hins vegar
píanókennslu mestan hluta ævi sinnar og var fús til að veita Björgvin tilsögn í þeirri
grein, en það vildi Björgvin ekki þýðast. Má því vera, að það hafi fremur verið að
kenna hógværð Sveinbjörns en mikillæti, að svo fór sem fór um samskipti þeirra,
en sú skýring mun Björgvin aldrei hafa til hugar komið.
Sjálfsnám stundaði Björgvin um þetta leyti eftir því sem aðstæður leyfðu og vafa-
laust af mikilli kostgæfni. Hann var líka sískrifandi, og mörg kunnustu lög hans urðu
til á næstu árum, þar á meðal Kvöldbœn (1922), Sojðu unga ástin tnín (1923 eða 24),
Dauðsmannssundið og Þei, joei og ró, ró (1925).
Vorið 1925 áttu að fara fram mikil hátíðahöld í Boston á vegum kirkjufélags
Únítara. Séra Rögnvaldur Pétursson vakti athygli Björgvins á þessu haustið áður,
hvatti hann til að semja helgikantötu við biblíutexta og tileinka verkið þessum félags-
skap. Varð það úr, að Björgvin samdi kantötuna Adveniat regnum tuum (Til komi
þitt ríki) þá um veturinn. Er hann hafði valið sér textann, byrjaði liann á sjálfu
tónverkinu 24. nóvember, lauk uppkastinu rúmum mánuði síðar og hafði hreinritað
verkið og gengið frá því til fulls 16. janúar. Handritið var síðan sent til Boston.
Kantatan hlaut lofsamleg ummæli „tveggja prófessora" þar, að sögn Björgvins, og