Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1966, Síða 153

GUÐLAUGUR MAGNÚSSON
ENN UM SÖGU ÍSLENDINGA í AMERÍKU
í 12. nr. Lögb. er ritstj.grein, sem er alhugasemd við grein mína með fyrirsögninni:
„Um sögu íslendinga í Vesturheimi." Ég þakka hinni háttvirtu ritstjórn fyrir útskýring
þá, sem hún hefur gert við þá grein, og hefur hún gert það glöggt og greinilega, eins
og við mátti húast; með sannsýni hefur líka verið bent á galla þá, sem séu á sögu-
hugmynd minni; t. d. þá: „að sagan verði um menn, en ekki málefni“; annað: að
„það nái engri átt að prenta jafnmikið af hinum margbreyttu atvikum í ævisögum svo
margra Islendinga, merkra- og ómerkra, eins og hvar hver hefur búið, hvert flutt sig“
o. s. frv.
Af því ég er ekki alveg samdóma ritstj.greininni, livað söguefnið snertir, þá vil ég
enn nú taka fram nokkur atriði til útskýringar á söguhugmynd minni. Það var líka
sumt í greininni ekki nægilega skýrt tekið fram, eins og það, að hugmynd mín væri, að
saga yrði samin, sem lyti í sömu áttina og gamla landnámssaga íslands gerir, hefði
mest af því efni, sem lyti að bústöðum Islendinga, og það, sem varðar landlýsingar
þeirra allra, eins og líka virðist vera hugmynd þeirra manna, sem áður hafa ritað um
þetta mál.
Ég gat þess í greininni, að þessi saga ætti að vera minning hinnar íslenzku þjóðar
á ókomnum öldum, þegar hún var að gróðursetja sig í Vesturheimi, saga, sem eins og
„Landnáma“ gamla gengi mest út á að segja frá mönnum, en ekki málefnum, tilfærði
ýmsar lífshreyfingar í hinu ytra lífi manna, sem ættu minna skylt við málefni þau, sem
smátt og smátt leiðast í ljós, þegar nokkurn veginn kyrrð er komin á eftir aðalhreyf-
ingarnar úr einum stað í annan; því kalla má, að bólfestu alls fjöldans sé náð nú sem
stendur.
Hið litla sögutímabil, sem ég hef bent til að söguhugmynd mín næði yfir, er stutt,
yrði því ekki hægt að kalla söguna annað en frumkorn til íslenzkrar sagnafræði seinni-
tíðarmanna, en gæti þó verið dálítill stuðningur fyrir sagnafræðinga að byggja þar á
ævisögur og ættartölur og fleira, jafnframt og það væri eins konar landnámssaga ís-
lendinga hér vestan hafs. Eins og ég hef þegar áður tekið fram, þá er aðalhugmynd
mín, til þess að málið fái framgang, að sem flestum skýrslum meðal íslendinga sé safn-
að til söguritsmíðarinnar.
Ég skal ekki halda því fram, að allar hinar mörgu skýrslur yrðu prentaðar, heldur
lítið ágrip eða útdráttur úr þeim, og er ég þakklátur fyrir hina ágætu tillögur ritst., að
skýrslur þessar eða sögusafn alls fjöldans væri helzt tiltök að það væri tínt saman til að