Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1970, Side 120

120
ÚR FÓRUM BENEDIKTS FRÁ AUÐNUM
ritað, venjulega í nokkrum eintökum, og látið ganga milli félagsmanna. Varð Benedikt
ritstjóri þess og þar kom hann á framfæri áhugamálum sínum. Safn bókafélags-
ins var síðar sameinað litlu sýslusafni á Húsavík og hét eftir það Bókasafn Suður-
Þingeyinga. Benedikt var bókavörður frá upphafi og allt til æviloka sinna og annaðist
bókaval að mestu einn og bókavörzlu. Hann taldi þetta bókasafn sitt verk. Það var á 5.
þúsund bindi þegar hann féll frá. Það var „úrval skáldrita og fræðibóka um hagfræði-
leg, þjóðskipuleg og félagsleg efni“. Með safninu skapaði Benedikt „héraði sínu þá
menningarstofnun, sem hefur um langt skeið verið súrdeigið í daglegu brauði Þingey-
inga, og mun sú stofnun óvíða eiga sinn líka í sveitum, þótt víða sé leitað, bæði sakir
þess vals, er einkennir safnið og þess menningarstigs, sem útlieimtist af notendum þess
.... Mér er sagt, að hann hafi sem bókavörður alið menn þannig upp til lesturs, að
senda þeim þær bækur, sem hann taldi hvern og einn mann fyrir í svip, en smáþvngdi
lesninguna eftir því sem honum þótti skjólstæðingnum fara fram að viti ogþekkingu“.3
I bréfum til Benedikts má oft sjá, að menn treystu honum til að velja sér bækur. Hér
má líka geta um bréfkafla frá Sigurgeiri Friðrikssyni bókaverði á jóladaginn 1925,
þar sem segir, að Benedikt hafi skrifað honum „um bókaval og uppeldi með bókum“.
Og Benedikt hefur gert meira. Hann hefur skrifað mikinn fjölda langra og rækilegra
bréfa og af svörunum má ráða að bréf hans hafa verið fræðandi og örvandi og einlæg,
hvatt til íhugunar, umræðu og kappræðu, og þó stóryrði fljóti með og stóryrði komi
á móti þá týnist ekki hinn málefnalegi grundvöllur. Undramaður sem Benedikt frá
Auðnum kemur öllum til að bjóða út orku sinni. „Ófeigur“, bréfin og bóklesturinn um
helzlu hugðarefni samtímans, heima og erlendis, skáldrit helztu höfunda eldri og ekki
síður samtímahöfunda, eru gjöful viðfangsefni. Menn skrifa líka greinar í blöð og
tímarit eða flytja fyrirlestra í heimabyggð sinni. Benedikt er beðinn um bækur til að
styðjast við og jafnframt er aðeins tæpt á málefninu. Fyrirgreiðsla hans hefur einnig
oft, jafnvel oftast, verið leiðbeiningar og rökræða til viðbótar bókunum. Hann er eld-
sálin og aflvakinn, en sálufélaga átti hann marga í Þingeyjarsýslum og miklu víðar.
Verða nú birtar glefsur úr nokkrum bréfanna til Benedikts rétt til að gefa lesendum
hugmynd um hann í augum samherja sinna og andstæðinga, og sum þau áhugaefni
sem þessum mönnum þótti nauðsyn að ræða. Einnig eru nokkrir kaflar úr hréfum
frá Benedikt.
Pétur Jónsson bóndi og síðar ráðherra, Gautlöndum (Skrifar mest um kaupfélagsmál)
Á langafrjádag 1899:
„I öllu því sem fjelagsstj (órnin) vinnur saman, þarf samvinnan að vera eins og í
fyrirmyndar hjónabandi og þar á meðal jafnt atkvæði og jöfn ábyrgð . . .“
Sarni 20/7 1899 um athugasemdir Benedikts út af vörusendingu til kaupfélagsins frá
L. Zöllner:
3 Halldór Laxness: Benedikt frá Auðnum, Tímarit Máls og menningar, rnarz 1939.