Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1970, Side 171

Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1970, Side 171
FRÁ IIALLGRÍMI SCHEVING 171 ISunni, lýsa því, að sú trú, að Iðunn geymdi ódauðleikans epli, hvörra guðirnir ekki máttu án vera, ef ellinnar annmarkar og seinast dauðinn átti ekki yfir þá að koma, hafi verið undir lok liðin, og er það þá aftur vottur þess, að kvæðið er miklu yngra en hin guðakvæðin í Sæmundar-Eddu og líklegast gjört í kristni. Það styrkir einnig meiningu mína um það, að kvæði þetta sé yngra hinum guðakvæðunum í Sæmundar- Eddu, að í því kcma fram seinrii tíma umbreytingar í vorri gömlu guðafræði, svosem til dæmis það, að í 17da erindinu eru æsir látnir sitja að drykkjugildi í Vingólfi, sem þó var salur ásynjanna, en ekki í Valhöll, eins og vera átti eftir þeim eldri Eddu- kvæðum. En höfundur Snorra-Eddu, sem þekkt hefur nýjustu umbreytingar í hinni heiðnu guðafræði, er hér vor bezti leiðsögumaður. Hann segir oss (Snorra-Edda hl. 24), að Oðinn skipi einhvörjum [réttara: Einherjum] „í Valhöll og Vingólf“, og hefir því höfundur þessa kvæðis getið sér í vonir með það, að Óðinn mundi heldur kjósa að drekka þar með ásum, hvar gyðjurnar voru fyrir að lífga Einherja samkvæmið. En það koma ekki einasta staðir fyrir í kvæðinu, er það sýna, að það er yngra en guða- kvæðin í Sæmundar-Eddu, heldur lýsa því, að það er gert í kristni af þeim manni, sem þekkti nckkuð til guðafræði Rómverja og Grikkja, og hefur hann þá eftir líkum orðið að skilja látínu. Þessu til sönnunar færi ég það, að málverk þess skuggalífs, sem Iðunn er látin hafa, er búið til eftir Rómverja og Grikkja guðafræði og er miklu dauf- ara og dáðlausara en heyrir til Norðurlandanna guðafræði. Hún lýsir aldrei, svo ég viti, í þeim kvæðum, sem vér höfum frá heiðni, lífi þeirra, sem hjá Hel búa, því hefur höfundur þessa kvæðis kænlega fyllt þar uppí autt skarð. En vor gamla guðafræði hún lýsir lífi Óðins Einherja og haugbúanna, þeir fyrri berjast sem hetjur, en þeir síðari taka oft svo hraustlega fang við lifandi menn, er vilja ræna þá fé sínu, að sigurinn verður tvísýnn. Annað skarð til á guðafræði vorri hefur höfundur kvæðis þessa fyllt eftir áðurnefndra þjóða guðafræði. Eftir hinni fyrri er ekki tiltekinn staður sá, hvar Nótt átti að hafa sitt aðsetur, en eftir hinni síðari er það þannig tilgreint, að Nótt er látin eiga heima í dauðraríki (Orc0), en þó, ef ég mætti svo að orði kveða, mann- heima megin við Styx, samanber Virg: Æneid: 6u Bók vers 390. Hér af kemur það, að skáldið lætur þá, sem sendir voru til Iðunnar, cg var hún þó hjá Nótt, ríða göndum til Heimis ranns eða dauðra ríkis. Hér að framan hef ég leitt til þess nokkrar líkur. að það líti svo út sem skáldið hafi viljað búa til eins konar Pythiu úr Iðunni, og hafi mér ekki skj átlað í þeirri tilgátu, þá er það nýr vottur þess, að hann hafi þekkt guða- fræði Grikkja og Rómverja og notað sér af henni í kvæði þessu. Það síðasta sem mér sýnist lýsa því, að skáldið hafi þekkt nokkuð til ritgjörða Rómverja og notað sér af þeim, eru þær löngu lýsingar svefnsins í 13. og 14. erindi og sólaruppkomunnar í 24. erindi; því þó lýsingar þessar séu prýddar með orðatiltækjum úr Norðurlandanna guðafræði, þá er þó undirstaðan og aðferðin auðsjáanlega löguð eftir þess konar lýs- ingum rómverskra skálda eða þeirra, sem eftir þeim hafa stælt; því í guðakvæðunum í Sæmundar-Eddu finnst ekkert þessháttar, en í hinum öðrum kvæðaflokki Sæmundar- Eddu minnist ég einasta þess fyrsta erindis í Hamðismálum, er álitizt gæti sem eftir- stæling rómversks skáldskapar. -
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212

x

Árbók Landsbókasafns Íslands

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Landsbókasafns Íslands
https://timarit.is/publication/279

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.