Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.04.1955, Page 1

Frjáls verslun - 01.04.1955, Page 1
VERZLUN Birgir Kjaran, hagfræðingur: FRJALS 1. í flestum styrjöldum og þjóð'félagsbyltingum, sem átt hafa sér stað síðustu 150 árin, hefur „frelsið“ verið eitt höfuðvígorðið. Þó eru fá hug- tök nú á tímum umdeildari en einmitt frelsishug- takið. Meira blelc hefur streymt undanfarna ára- tugi til þess að skilgreina, sérgreina, falsa og út- vatna þetta hugtak en blóðið, sem fyrri kynslóðir úthelltu fyrir hugsjónina. Menn hafa greint frels- ið eftir áttunum, austrinu og vestrinu, tengt það1 atvinnumálum, stjórnmálum, trúmálum og kyn- ferð'ismálum, og miðað það ýmist við frelsi þegn- anna frá ríkinu, eða ríkisins frá þegnunum. I miðri orrahríð síðustu styrjaldar tóku nokkrir höfuðleiðtogarnir sig til og reyndu að skilgreina inntak þeirra frelsishugsjóna, sem barizt var fyr- ir. I ýtarlegri yfirlýsingu sinni láðist þeim þó að geta um tvenns konar frelsi, sem frjálsir þegnar munu þó ekki telja minnst um vert, en það er frjálst neyzluval, eða neyzlufrelsi, og athafna- frelsi, en verzlunarfrelsið er í raun réttri nokk- urskonar samnefnari fyrir þetta hvorttveggja. A þeim tímamótum, tr liðin er ein öld frá því að landsmenn fengu fullt frelsi til þess sjálfir að reka verzlun sína, er því ekki úrvegis að staldrað sé við og menn gefi sér nokkurt tóm til mats á verzlunarfrelsinu eða a. m. k. til þess að hugleiða þá verzlunarhæt.ti, sem kenndir hafa verið við' frjálsa verzlun. t mjög stuttu máli er því miður ómögulegt að gera. svo viðamiklu íhugunarefni full skil. í þessari hugvekju verður því látið við það sitja að stikla á stóru og aðeins varpað fram nokkkrum þeim meginspurningum, er svars krefjast, og munu þessar verða helztar: Hvað er frjáls verzlun? Hvað'a verzlunarkerfi eru and- stæð frjálsri verzlun? Hverjir eru kostir og gall- ar frjálsrar verzlunar? Og að lokum: Er frjáls verzlun æskileg? Mun ég reyna að svara spurn- ingum þessum skýrt og skorinort, enda þótt lík- legt sé, að sterkari rök mætti flytja í lengra máli og með flóknari sönnunum. 2. Frjáls verzlun er það verzlunarkerfi, sem gef- ur öllum jafnrétti til verzlunar, ívilnar hvorki né íþyngir og skapar hvorki einstaklingum né ákveðnum hópum neina réttarlega eða raunveru- lega sérstöðu til verzlunarreksturs. Á þetta jafnt við um verzlun milli ríkja sem iimanlands. Þegar athugaðar verða hér til hliðsjónar þær verzlunar- stefnur, sem andvígar eru frjálsri verzlun, verður þó til hægri vika greint milli untanríkisverzlunar og innanríkisverzlunar. Höfuðandstæða frjálsrar verzlunar milli landa var í upphafi tollverndarstefnan. Tilgangur hennar er að „vernda“ innlenda framleiðslu með því að leggja toll á aðfluttar vörur, en engin FK.TÁLS VEliZLUN 25

x

Frjáls verslun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.