Frjáls verslun - 01.04.1955, Qupperneq 46

Tli. Thorsteinsson. Þorlákur 0. Johnson.
Verzlunarmannafélctg Reykjavíkur
Verzlunarmamiafélag Reykjavíkur er stofnað
27. janúar 1891. Ekki eru til gögn fyrir því,
hver hafi átt hugmyndina að stofnun félagsins,
en miklar líkur benda til þess, að það hafi verið
Þorlákur O. Johnson kauprnaður. Hann er einn
hinn merkasti maður, sem íslenzk verzlunarstétt
hefur átt fram að þessu. Eitt mesta áhugamál
Þorláks var að koma hér á fót verzlunarskóla.
Gekkst hann fyrir stofnun Menntunarfélags
verzlunarmanna 11. marz 1890, er hafði það að
markmiði að starfrækja verzlunarskóla. Skóli
þessi tók til starfa haustið 1890 og lagði Þor-
lákur honum til ókeypis húsnæði. Er heilsu Þor-
láks þraut, er varð skömmu síðar, lagðist skól-
inn niður.
Árið 1891, þann 12. dag janúarmánaðar, komu
ýmsir verzlunarmenn saman í kaffihúsinu
„Hennes“, sem Þorlákur O. Johnson starfrækti
í Lækjargötu 4, til þess að athuga möguleika á
því að koma á fót félagi, er sérstaklega hefði
það að markmiði að efla samheldni og einingu
verzlunarstéttarinnar. Kaus fundurinn nefnd til
að vinna að' framgangi málsins. Nefndin kallaði
síðan saman fund á veitingastað Þorláks 27.
janúar til þess að ganga frá lögum félagsins og
endanlegri stofnun þess.
Stofnendur félagsins voru 33 að tölu. Voru
22 þeirra verzlunarmenn, 5 kaupmenn, 3 verzl-
unarstjórar, 1 veitingamaður, 1 kennari og 1
póstritari. Fyrsti formaður fé'agsins var kosinn
Th. Thorsteinsson kaupmaður.
Starfsemi félagsins varð fjörug strax í upp-
hafi. Fyrirlestrar voru haldnir og nokkuð feng-
izt við íþróttastarfsemi, en það blessaðist ekki.
Komið' var á fót bókasafni, er var mikið notað,
og var töluverðu fé varið árlega til kaupa á
blöðum og bókum. Skemmtanalífið varð strax
fjörugt, spilað og teflt, og haldnar fjölbreyttar
kvöldskemmtanir og dansleikir. Jólatrésskemmt-
anir fyrir félagsmenn og börn voru þegar í upp-
hafi teknar upp, og árið 1896 var sá siður tek-
inn upp að halda jólatré fyrir fátæk börn og
gefa þeim gjafir, og hélzt það um fjölda ára.
Verzlunarmannafélagið tók þátt í hinum svo-
nefndu þjóðhátíð'ah'öldum, sem tíðkuðust nokk-
ur ár um og eítir aldamótin. Fyrsti frídagur
verzlunarmanna var haldinn hátíðlegur í Ártún-
um 14. ágúst 1895.
V. R. átti hlutdeild í að koma Verzlunarskól-
anum á fót árið 1905 ásamt Kaupmannafélag-
inu.
Ef litið er yfir sögu félagsins í þau 64 ár, sem
það hefur starfað, skiptast þar á skin og skúrir,
eins og reyndar gerist í öllum félögum. Fyrstu
17 árin er starfað af kappi, en á árunum 1908—
1919 dró smátt og smátt úr allri starfsemi fé-
lagsins, og árið 1918 virðist hún hafa legið niðri
með öllu. Má til fróð'Ieiks geta þess, að í árslok
1891 voru meðlimir félagsins orðnir 42 að tölu,
en árið 1918 eru þeir aðeins 26.
Árið 1920 hefst nýtt uppgangstímabil í sögu
félagsins og félagsmönnum fjölgar ört. Tveimur
árum síðar eru félagsmenn orðnir 205, og 1931
eru þeir um 3-'í). I ársJok 1935 er meðlimafjöld-
inn orðinn 346 og finnn árum síð'ar 630.
V. R. var aðili að' stofnun Sambands verzl-
unarmannafélaga Islands, er stofnað var sum-
arið 1928. Á sambandsþingum, sem háð voru
árlega til 1935, voru rædd og teknar ákvarðanir
um öll mál, sem varðaði verzJunarstéttina í
lieild. a|
Er líða tekur á fjórða tug aldarinnar, verða
launa- og kjaramál verzlunarfólks oft til um-
r i«
Ilátíðahald verzlunarmanna á Lœlcjartorgi um síðustu aldamót
70
FRJÁLS VERZLTJN