Frjáls verslun - 01.08.1976, Síða 21

Á sumum sviðum hafa samskipti Sovétmanna og Vesturlandabúa
aukizt. Myndin sýnir sovézka landbúnaðarsérfræðinga í heimsókn
á bandarískum búgarði.
# Flutningar
að austan
Sagt hefur verið frá fjöl-
skyldum, sem sameinazt hafa
eftir að Helsinki-samkomulagið
var gert. Pólska stjórnin sté
stærstu skrefin i mannúðar-
málum með því að heimila 125
þús. manns af þýzkum ættum
að flytja til Vestur-Þýzkalands
gegn því að fá einn milljarð
dollara að láni frá Vestur-Þjóð-
verjum. En þessi skipti á fólki
og penimgum voru til umræðu
löngu áður en niðurstöður Hei-
sinki-ráðstefnunnar lágu fyrir.
Hins vegar hafa Þjóðverjar
árangurslaust reynt að fá
stjórnina í Rúmeníu til að
heimila brottflutning 400 þús.
þýzk ættaðra manna og tékk-
neska stjórnin hefur neitað 80
þús. Þjóðverjum um leyfi til að
fara til Vestur-Þýzkalands.
Á fyrra árshelmingi í ár voru
gefnar út í Moskvu vegabréfs-
áritanir til 1300 Sovétborgara,
sem vildu flytjast til Banda-
ríkjanna. Þetta er rúmlega tvö-
falt meira en vegabréfsáritanir
frá sama tíma 1975. Eitt merki
um jákvæða þróun í anda Hel-
sinki-samkomulagsins.
Bandarísk yfirvöld hafa þó í
fórum sínum skrá yfir 125 fjöl-
skyldur og 350 einstaklinga,
sem fá ekki að fara úr landi í
Sovétríkjunum þrátt fyrir þátt-
töku þeirra í yfirlýsimgu um
sameiningu fjölskyldna, sem er
hluti af Helsinki-samkomulag-
inu. í þessum hópi eru rúss-
neskar konur giftar Banda-
ríkjamönnum og börn fædd í
Bandaríkjunum, sem fluttust
með rússneskum foreldrum sín-
um til Sovétríkjanna. Sam-
kvæmt bandarískum lögum eru
þau bandarískir ríkisþegnar.
• Verzlað með fólk
í Austur-Þýzkalandi eru í
haldi að minnsta kosti 6 þús.
pólitískir fangar, sem flestir
voru viðriðnir tilraunir til
flótta vestur yfir járntjald, oft-
ast til Vestur-Þýzkalands.
Viðskipti með fólk hafa verið
gagnrýnd í þessu sambandi en
Austur-Þýzkaland hefur gengið
lengst í því efni. Stjórnvöld þar
halda áfram að leysa úr haldi
fanga í staðinm fyrir lán frá
Bonn. Gangverðið núna er 16
þús. dollarar fyrir hvern Þjóð-
verja, sem sleppt er úr haldi.
Þessu hefur þó verið haldið á-
fram síðan 1950 og samkomu-
lagið, sem undirritað var í Hel-
sinki hefur hvorki tafið né flýtt
fyrir þessari þróun.
Af lítilli sögu má ráða hvað
fólk í Austur-Evrópu hugsar
um Helsinki-samkomulagið.
Kona í Khaskovo í Búlgaríu
sótti um heimild til að fara til
Vesturlanda og rökstuddi
beiðni sína með vísan til þess,
sem gert var í Helsinki.
„Vinkona“, svaraði skriffinn-
inn búlgars'ki. „Þetta er ekki
Helsinki. Þetta er Khaskovo.“
Vestræn blöð eru mjög af
skornum skammti í Austur-
Evrópuríkjum.
Frá Ungverjalandi er 200
þús. til 300 þús. manns leyft að
heimsækja Vesturlönd árlega.
í öðrum Austur-Evrópulöndum
eru þess konar heimsóknir þó
hrein forréttindi, sem trygg-
ustu flokksmenn og dyggir
þjónar stjómvalda einir njóta.
Vel skipulagðar hópferðir und-
ir nákvæmri leiðsögn eru
stundum farnar til Vesturlanda.
9 Fjölskyldur
■ gíslingu
Hin almenna regla í Austur-
Evrópu er sú, að einstaklingur
fær að fara eina ferð til Vestur-
landa á þriggja ára fresti.
í mörgum löndum er öðrum
fjölskyldumeðlimum haldið í
einskonar gíslingu. Þegar einn
úr fjölskyldunni fer til útlanda
verða hinir að halda kyrru fyr-
ir, sem trygging fyrir því að
ferðamaðurinn komi heim aft-
ur.
Skortur á erlendum gjaldeyri
er líka hindrun í vegi. Örlæti
pólsku stjórnarinnar er við-
brugðið, af því að hún afgreið-
ir 130 dollara í erlendum gjald-
miðli til þeirra, sem fara utan.
En eins og verðlagi er nú hátt-
að í Vestur-Evrópu komast Pól-
verjar ekki langt á þeirri upp-
hæð. Nema því aðeins að ferða-
maðurinn eigi vini eða ættingja
á Vesturlöndum, sem aðstoða
hann í peningamálum, verður
hann að leita þess sem á skort-
FV 8 1976
19